✅Mình đã ngoài 30 rồi, liệu tâm lý học phát triển còn áp dụng được không?
✅Làm sao áp dụng tâm lý học phát triển vào đời sống hằng ngày?
Mình Đã Từng Tin Rằng “Tôi Sẽ Mãi Như Vậy”… Cho Tới Khi
Có bao giờ bạn tự trách mình:
“Sao người ta cứ tiến lên, thành công, đột phá, còn mình thì… mãi dậm chân tại chỗ?”
Nếu bạn gật đầu, thì mình cũng từng y như bạn – bối rối, loay hoay, cảm giác như cuộc đời mình đang bị đóng băng ở một mốc nào đó không rõ tên.
Mình từng nghĩ:
- “Chắc mình là người không thể nói chuyện trước đám đông đâu…”
- “Mình không hợp làm lãnh đạo…”
- “Mình hướng nội nên chắc mãi mãi không thể thay đổi…”
Cho đến khi mình vô tình đọc được một nghiên cứu thuộc lĩnh vực tâm lý học phát triển – một phát hiện từ Đại học Harvard, khiến mình bật cười vì… chính mình quá ngây thơ!
“Ảo Tưởng Kết Thúc Lịch Sử” – Tâm Lý Học Phát Triển Gọi Là Bẫy Khiến Không Dám Mơ Lớn
Nghe qua có vẻ to tát, nhưng đừng lo, mình sẽ kể thật dễ hiểu nhé.
Daniel Gilbert – một nhà tâm lý học nổi tiếng ở Harvard – cùng cộng sự đã khám phá ra hiện tượng mà họ gọi là “Ảo tưởng kết thúc lịch sử” (End-of-History Illusion).
Nói nôm na, đây là hiện tượng khiến con người luôn đánh giá thấp khả năng thay đổi của chính mình trong tương lai, dù trước đó họ đã thay đổi rất nhiều.
Thí dụ vui nè:
- Lúc bạn 20 tuổi, bạn nói: “Mình mê game, ghét đọc sách, và không bao giờ tập thể dục.”
- Đến năm 30 tuổi, bạn phát hiện: “Ủa, mình đang đọc sách mỗi sáng, chạy bộ mỗi chiều và… chán game!”
Đây là bằng chứng sống cho thấy con người thay đổi liên tục, nhưng điều kỳ lạ là:
Chúng ta luôn tin rằng mình đã là “phiên bản cuối cùng” của chính mình, ở mọi thời điểm.
Ngành tâm lý học phát triển coi đây là một trong những “ngộ nhận nguy hiểm” – bởi nó khiến bạn từ bỏ việc thay đổi, chỉ vì nghĩ mình không thể.
Nghiên Cứu 19.000 Người – Khi Khoa Học Chứng Minh Bạn Sẽ Còn Thay Đổi Rất Nhiều
Trong một nghiên cứu nổi tiếng đăng trên tạp chí Science năm 2013, nhóm của Daniel Gilbert đã khảo sát 19.000 người ở độ tuổi từ 18 đến 68.
Họ chia thành hai nhóm:
- Nhóm “Nhìn lại” (28–68 tuổi) – Họ được yêu cầu kể lại 10 năm vừa qua, họ đã thay đổi như thế nào.
- Nhóm “Dự đoán” (18–58 tuổi) – Họ đoán xem 10 năm tới, họ sẽ thay đổi ra sao.
Kết quả?
- Nhóm “Nhìn lại” thốt lên: “Tôi thay đổi nhiều khủng khiếp! Suy nghĩ, tính cách, công việc – mọi thứ đều khác!”
- Còn nhóm “Dự đoán” lại nói: “Chắc tôi vẫn như bây giờ thôi, chắc không thay đổi gì nhiều.”
=> Sự lệch pha quá rõ!
Đây là lý do vì sao tâm lý học phát triển luôn nhấn mạnh: Con người không ngừng tiến hóa – nhưng chính vì chúng ta không tin điều đó nên mới không hành động để thay đổi!
“Vậy Mình Làm Sao Để Thoát Khỏi Cái Bẫy Đáng Sợ Này?”
1. Đừng Bao Giờ Dán Nhãn Bản Thân
Một trong những điều tệ hại nhất bạn có thể làm với chính mình là gắn mác cố định như:
- “Tôi nhút nhát.”
- “Tôi không giỏi ăn nói.”
- “Tôi không hợp làm kinh doanh.”
Tâm lý học phát triển chứng minh rằng tính cách là một quá trình, không phải sản phẩm hoàn chỉnh.
Bạn của hiện tại không đại diện cho bạn của 5 hay 10 năm nữa.
Hãy ngưng dán nhãn, và bắt đầu sống như thể bạn có thể trở thành bất kỳ ai, miễn là bạn sẵn sàng học hỏi và rèn luyện.
2. Đừng Đòi Ổn Định Ở Tuổi 20 – Vì Thời Điểm Này Là “Cơn Bão Thay Đổi”
Bạn đã bao giờ thấy một người 22 tuổi nói: “Mình chỉ muốn một công việc ổn định, lương tháng đều đặn…”?
Nghe có vẻ trưởng thành, nhưng thực ra… nguy hiểm vô cùng.
Tâm lý học phát triển chỉ ra rằng, tuổi 20–29 là giai đoạn con người thay đổi mạnh nhất về não bộ, tính cách và hệ giá trị.
Nếu bạn cứ cố “neo mình” vào một công việc nhàm chán, một môi trường quen thuộc, bạn đang bỏ lỡ cơ hội lớn nhất để bùng nổ.
Thay vào đó, hãy:
- Đi làm ở nhiều ngành khác nhau.
- Học thêm kỹ năng trái ngành.
- Du lịch nhiều, giao tiếp rộng.
Đây là cách mà tâm lý học phát triển gọi là tích lũy trải nghiệm để tái lập bản thân.
3. Sau 30 – Đừng Nghĩ “Mình Hết Cửa”
Không ai quá già để thay đổi.
Tâm lý học phát triển có cả một nhánh nghiên cứu về sự biến đổi cá nhân sau 40, 50, thậm chí 70 tuổi.
Một trong những ví dụ kinh điển là Colonel Sanders – người sáng lập KFC, bắt đầu thương hiệu gà rán huyền thoại ở tuổi… 65!
Hay như Warren Buffett, dù nổi tiếng từ lâu, nhưng phần lớn tài sản ông tạo ra sau… 50 tuổi!
Điều này có nghĩa là:
Nếu bạn đang sống, thì bạn vẫn còn cơ hội để thay đổi – theo đúng nghĩa khoa học.
Tâm Lý Học Phát Triển Không Phải Lý Thuyết, Mà Là Công Cụ Thay Đổi Cuộc Đời
Đây không phải là bài động viên kiểu: “Cố lên, bạn làm được!”
Mà là một sự thật được khoa học xác nhận – được hàng chục nghìn nghiên cứu và nhà tâm lý học phát triển công nhận.
Nếu bạn biết rằng:
- Tính cách là động, không tĩnh
- Trí tuệ có thể phát triển
- Thói quen có thể xây dựng lại
- Niềm tin có thể tái lập
… thì cuộc đời bạn sẽ bước sang một chương mới ngay cả khi bạn chưa thấy kết quả tức thì.
Đó chính là giá trị cốt lõi mà tâm lý học phát triển muốn gửi gắm.
Đừng Đợi Thay Đổi Xảy Đến – Hãy Là Người Kích Hoạt Nó
Hãy nhìn lại 10 năm trước, bạn đã khác nhiều thế nào?
Vậy tại sao bạn không tin rằng 10 năm tới, bạn sẽ còn khác hơn rất nhiều – theo hướng tích cực?
Tâm lý học phát triển nhắc nhở bạn:
“Thay đổi là một phần tất yếu của con người. Và bạn có thể điều hướng nó, thay vì chỉ bị nó cuốn đi.”
Bạn Muốn Trở Thành Ai Trong 10 Năm Tới?
Bạn có thể chọn một trong hai hướng đi:
- Phớt lờ mọi điều vừa đọc, tiếp tục sống theo thói quen cũ, và 10 năm sau nhìn lại: “Ước gì mình biết sớm hơn…”
- Tin vào khoa học, tin vào bản thân, và bắt đầu hành động – dù chỉ bằng một bước nhỏ.
Vì cuối cùng, không có gì mạnh mẽ bằng một người hiểu rằng mình luôn có thể phát triển.
| Điểm chính / Phương pháp | Nội dung tóm tắt – Giúp người đọc hiểu và áp dụng nhanh |
|---|---|
| 1. Đừng dán nhãn bản thân | Đừng tự giới hạn mình bằng những câu như “Tôi nhút nhát”, “Tôi không hợp làm kinh doanh”. Tâm lý học phát triển chỉ ra: tính cách thay đổi được, nếu bạn chịu học và thử. |
| 2. Nhận ra “ảo tưởng kết thúc lịch sử” | Bạn luôn nghĩ mình đã “ổn định” và không còn thay đổi, nhưng thực tế bạn sẽ tiếp tục biến đổi trong tương lai. Đừng để niềm tin sai khiến bạn ngừng phát triển. |
| 3. Tận dụng giai đoạn tuổi 20–30 | Đây là thời kỳ não bộ và tính cách biến chuyển mạnh nhất. Hãy trải nghiệm nhiều, làm nhiều, sai nhiều để tích lũy dữ liệu sống. |
| 4. Sau 30 vẫn chưa muộn | Tâm lý học phát triển khẳng định: sự thay đổi vẫn diễn ra ở tuổi 40, 50, 60… Chừng nào bạn còn sống, bạn còn cơ hội phát triển. |
| 5. Tính cách là quá trình, không phải sản phẩm | Đừng coi bản thân là “xong rồi”. Bạn có thể học cách nói chuyện, làm lãnh đạo, thậm chí thay đổi cách yêu, cách sống. |
| 6. Đừng cầu ổn định quá sớm | Ổn định quá sớm khiến bạn từ bỏ việc tìm ra phiên bản tốt nhất của mình. Hãy dấn thân thay vì co cụm. |
| 7. Hành động nhỏ – Thay đổi lớn | Bạn không cần thay đổi toàn bộ ngay lập tức. Chỉ cần bắt đầu bằng một hành động nhỏ như đọc 5 trang sách mỗi ngày, cũng là đang tiến hóa. |
| 8. Tin vào khả năng phát triển | Niềm tin vào sự phát triển là yếu tố cốt lõi khiến người thành công tiếp tục phát triển – dù họ bắt đầu ở đâu. |
| 9. Dựa vào khoa học, không cảm xúc nhất thời | Những gì bạn cảm thấy hôm nay không phản ánh toàn bộ con người bạn. Hãy tin vào dữ liệu và nghiên cứu từ tâm lý học phát triển. |
| 10. Hỏi: “Mình muốn trở thành ai trong 10 năm tới?” | Câu hỏi quan trọng nhất không phải là “Tôi là ai bây giờ?”, mà là “Tôi đang đi đâu?”. Câu hỏi này dẫn bạn ra khỏi cái bẫy giới hạn bản thân. |
Mình đã ngoài 30 rồi, liệu tâm lý học phát triển còn áp dụng được không?
Có chứ! Một trong những phát hiện thú vị từ tâm lý học phát triển là: khả năng thay đổi và học hỏi không bao giờ dừng lại. Bạn có thể bắt đầu học kỹ năng mới, thay đổi cách suy nghĩ, cải thiện mối quan hệ… ở bất kỳ tuổi nào – miễn là bạn còn muốn.
Làm sao áp dụng tâm lý học phát triển vào đời sống hằng ngày?
Rất đơn giản: đừng tự đóng khung bản thân, hãy xem mình như một “bản beta” luôn có thể nâng cấp. Dám thử, dám sai, dám học từ sai lầm – đó chính là đang áp dụng tâm lý học phát triển rồi đó!
Bài viết tương tự
10 bí quyết thành công của bocphet
Nguồn
Mất niềm tin vào cuộc sống sẽ tốt hơn
Comments (No)