✅”Lắng nghe thấu cảm” nghe thì hay đó, nhưng nó có thật sự quan trọng trong công việc không?
✅Mình là người khá khô khan và hướng nội, làm sao để bắt đầu rèn luyện kỹ năng lắng nghe thấu cảm?
Nam là một kỹ sư phần mềm giỏi. Nếu cuộc đời là một dòng code, Nam sẽ viết ra những dòng lệnh hoàn hảo, không một lỗi cú pháp, tối ưu đến từng byte. Thế nhưng, cuộc đời lại không phải là code, và Nam thì cứ liên tục gặp “lỗi” trong những cuộc phỏng vấn xin việc. Anh có chuyên môn, có kinh nghiệm, nhưng lần nào cũng nhận lại cái lắc đầu nhẹ nhàng hoặc một email từ chối đầy lịch sự.
Anh đâm ra hoang mang. Anh lên mạng, đọc hàng trăm bài viết về “bí quyết phỏng vấn thành công”, học thuộc lòng những câu trả lời khuôn mẫu, thậm chí còn tập cười trước gương. Anh tin rằng vấn đề nằm ở ngôn từ. Anh cần phải nói nhiều hơn, nói hay hơn, dùng những thuật ngữ đao to búa lớn hơn để chứng tỏ mình. Càng nghĩ, anh càng cảm thấy mình giống như một cỗ máy đang cố gắng nạp thêm dữ liệu, nhưng tâm hồn thì ngày một khô cằn.
Trong lúc tuyệt vọng nhất, một người bạn cũ đã giới thiệu Nam đến gặp chú Hải, một chuyên gia nhân sự đã về hưu nhưng nổi tiếng với những lời khuyên “không giống ai”. Nam đến cuộc hẹn sớm 15 phút, lòng đầy những câu hỏi đã soạn sẵn.
Cuộc Gặp Gỡ Bất Ngờ và Bài Học Về “Dấu Lặng”
Chú Hải, một người đàn ông với mái tóc đã ngả màu tiêu, đón Nam bằng một nụ cười ấm áp. Họ ngồi xuống trong một quán cà phê sân vườn yên tĩnh.
“Chú thấy cháu đến sớm này,” chú Hải mở lời. “Tốt đấy. Cháu ngồi trước mặt chú, cháu thấy sao?”
Nam hơi bất ngờ trước câu hỏi. Anh đã chuẩn bị để nói về điểm mạnh, điểm yếu, về định hướng sự nghiệp, chứ không phải về cảm nhận. Anh ngập ngừng một lát rồi trả lời thật: “Dạ… tự nhiên cháu thấy vui và hào hứng lắm ạ.”
Chú Hải gật gù, đôi mắt ánh lên vẻ hài lòng. “Vậy đủ rồi. Vậy là quá đủ rồi cháu ạ. Bây giờ hai chú cháu mình cứ ngồi ở đây, không nói tiếng nào tới 12 giờ trưa rồi về, cho chú tận hưởng cái không khí này một chút.”
Nam tròn mắt, rồi bật cười. “Chú nói thiệt luôn hả chú?”
“Giỡn đó ông nội,” chú cười khà khà. “Nhưng mà vế đầu là thật. Cháu thấy đó, trước khi chúng ta nói về bất cứ điều gì to tát, giữa hai chú cháu đã có một sự kết nối rồi. Một cảm giác vui vẻ, hào hứng. Cái đó mới là lớp nền quan trọng nhất. Ngôn từ, đôi khi nó không cần thiết, thậm chí nó còn tạo ra sự ồn ào không đáng có.”
Nam vẫn chưa hết ngơ ngác. Chú Hải nhấp một ngụm trà, rồi nói tiếp, giọng trầm ngâm.
“Ngôn từ quan trọng, dĩ nhiên rồi. Nhưng ta phải đặt nó ở lớp thứ hai. Tức là, anh phải cảm nhận về người khác trước, rồi sau đó anh mới nói. Chứ không phải anh nói cho đã rồi quên mất việc cảm nhận. Đây là hai chuyện hoàn toàn khác nhau.”
Chú chỉ vào khoảng không, như thể đang vẽ ra một thứ gì đó. “Nó giống như một bài hát vậy. Một bài hát có những nốt nhạc réo rắt, nhưng nó cũng phải có những ‘dấu lặng’. Một bản nhạc mà không có dấu lặng thì chỉ là một mớ âm thanh hỗn độn, tra tấn lỗ tai. Cháu có bao giờ nghe một bản nhạc đến lần thứ mười, rồi chợt nhận ra ‘Trời đất, sao cái dấu lặng ở chỗ này lại hay đến thế’ không? Ngay tại khoảnh khắc đó, nếu người nhạc sĩ nhét vào một nốt nhạc hữu thanh, cả bản nhạc sẽ mất hết cái hồn. Nhưng chỉ một khoảng lặng ngắn ngủi lại có thể tạo ra một sự ‘phê’ đến khó tả.”
Nam im lặng, lần đầu tiên trong đời anh nghĩ về giao tiếp theo cách này. Những cuộc phỏng vấn thất bại của anh bỗng hiện về. Anh đã luôn cố gắng lấp đầy mọi khoảng trống bằng lời nói, bằng những câu trả lời thuộc lòng, lo sợ sự im lặng sẽ khiến nhà tuyển dụng đánh giá mình kém cỏi. Anh đã biến những cuộc đối thoại thành những bản nhạc không có dấu lặng.
“Chú sẽ không nói cụ thể cho cháu phải làm gì,” chú Hải tiếp tục. “Vì như vậy chú sẽ phá hỏng hành trình khám phá của chính cháu. Nó giống như đi du lịch vậy, nếu chú cứ kể vanh vách chỗ này có gì, chỗ kia có gì, thì khi cháu đến nơi, cháu sẽ chỉ đi theo trải nghiệm của chú mà thôi. Hư hết! Điều chú muốn cháu nhớ là: hãy cố gắng cảm nhận thật kỹ, quan sát thật sâu, rồi sau đó hẵng quyết định nói cái gì. Đó mới là nghệ thuật giao tiếp đỉnh cao.”
( Lắng nghe thấu cảm, lắng nghe, thấu cảm, Trí tuệ cảm xúc )
Buổi Phỏng Vấn Định Mệnh: Khi Sự Chân Thành Lên Tiếng
Một tuần sau, Nam có một buổi phỏng vấn tại một công ty công nghệ lớn. Đây là cơ hội trong mơ của anh. Thay vì ôn lại các câu hỏi mẫu, Nam dành cả buổi tối hôm trước để ngồi tĩnh tâm, nhớ lại lời chú Hải. “Chuẩn bị sự chân thành,” anh tự nhủ. “Rớt cũng được, nhưng phải chân thành.”
Nghệ Thuật Quan Sát: Chìa Khóa Mở Cửa Trái Tim
Bước vào văn phòng công ty, điều đầu tiên đập vào mắt Nam không phải là logo hoành tráng hay nội thất sang trọng, mà là những mảng xanh mướt của cây cối được bố trí khắp nơi. Một cảm giác dễ chịu, trong lành lan tỏa trong không khí.
Người phỏng vấn anh là chị Mai, trưởng phòng nhân sự, một phụ nữ có vẻ ngoài sắc sảo và nghiêm túc. Sau màn chào hỏi, chị Mai bắt đầu với những câu hỏi chuyên môn. Nam vẫn trả lời, nhưng lần này, anh không cố gắng tỏ ra thông minh hơn người. Anh tập trung vào việc lắng nghe, quan sát và cảm nhận.
Khi chị Mai vừa hỏi xong một câu khá hóc búa, Nam hít một hơi thật sâu và nói: “Dạ chị ơi, em xin phép một phút được không ạ?”
Chị Mai hơi nhíu mày, nhưng vẫn gật đầu.
“Thật sự là em chỉ muốn bộc lộ cảm xúc của mình một chút thôi ạ,” Nam nói, giọng đầy chân thành. “Từ lúc bước vào công ty mình, em thấy cây xanh ở đây nhiều quá, tự nhiên em cảm thấy một nguồn năng lượng rất tích cực, rất dễ chịu. Cái không khí này làm em cảm thấy tập trung hơn hẳn. Em không nói ra em chịu không được. Em cảm ơn công ty đã tạo ra một môi trường làm việc tuyệt vời như vậy.”
Anh dừng lại, mỉm cười. “Dạ, em nói xong rồi ạ. Giờ em xin phép quay lại trả lời câu hỏi của chị. Em vẫn nhớ câu hỏi là…”
Ánh mắt của chị Mai dường như có một sự thay đổi nhỏ, dù chỉ trong thoáng chốc. Vẻ nghiêm nghị dường như mềm đi một chút. Chị không bình luận gì về lời nói của Nam, nhưng không khí của buổi phỏng vấn chắc chắn đã thay đổi.
Lời Nói Liều Lĩnh Hay Sự Thấu Cảm Chạm Đến Tận Cùng?
Cuộc phỏng vấn tiếp diễn. Nam trả lời các câu hỏi chuyên môn một cách rành mạch. Nhưng trong suốt buổi nói chuyện, anh không thể không chú ý đến vẻ mệt mỏi ẩn sau lớp trang điểm kỹ lưỡng của chị Mai. Đôi mắt chị có quầng thâm nhẹ, và có những lúc chị phải cố gắng lắm mới giữ được sự tập trung.
Khi buổi phỏng vấn gần kết thúc, sau khi đã hỏi hết những câu hỏi của mình, Nam đánh liều một lần nữa.
“Chị Mai ơi,” anh nói nhỏ, giọng đầy quan tâm. “Em không biết là em có cảm nhận sai hay không, nhưng mà ngồi nói chuyện với chị, em có cảm giác hình như chị đang không được khỏe. Nếu được thì lát nữa mình uống nhiều nước, hoặc ăn một tô súp nóng cho mau khỏe nha chị. Cái này là em đoán thôi, nếu không đúng thì chị bỏ qua cho em ạ.”
Sự im lặng bao trùm căn phòng. Khuôn mặt chị Mai đơ lại, lạnh như tiền. Không một lời cảm ơn, không một cái gật đầu. Chị chỉ nhìn Nam một cách khó dò, rồi chuyên nghiệp kết thúc buổi phỏng vấn.
Nam bước ra khỏi phòng phỏng vấn, lòng nặng trĩu. “Thôi xong rồi,” anh nghĩ. “Chắc mình bị vô duyên, nói bậy bạ rồi. Đúng là tại nghe lời ông chú ‘không giống ai’ kia mà ra.” Anh về nhà, chuẩn bị tinh thần cho một email từ chối nữa.
Hai ngày sau, điện thoại của Nam reo lên. Là số của công ty đó. Tim anh đập thình thịch.
“Chào anh Nam, tôi là Mai, trưởng phòng nhân sự đây. Chúc mừng anh, anh đã trúng tuyển.”
Nam sững sờ, không tin vào tai mình. Anh lí nhí cảm ơn rồi cúp máy, trong đầu vẫn còn ong ong. Anh đã đậu. Không những đậu, mà sau này khi đã đi làm, trong một lần cà phê với chị Mai, anh mới dám hỏi lại.
“Hôm đó sao mặt chị làm em sợ dữ vậy?”
Chị Mai cười lớn. “Tại chị bị đơ thôi. Bất ngờ quá. Cả ngày hôm đó chị thực sự rất mệt vì con ốm phải thức cả đêm, nhưng vẫn phải cố tỏ ra chuyên nghiệp. Chưa có ứng viên nào lại nói với chị điều đó. Lời nói của em, nó không nằm trong kịch bản, nhưng nó cho chị thấy em là một người có khả năng quan sát và có sự thấu cảm. Đó là điều mà không sách vở nào dạy được.”
( Lắng nghe thấu cảm, lắng nghe, thấu cảm, Trí tuệ cảm xúc )
Tình Yêu Không Phải Là Chai Nước Có Hạn
Nam đem câu chuyện này kể lại cho chú Hải. Chú chỉ cười, nụ cười hiền hậu.
“Thấy chưa,” chú nói. “Khi cháu đặt sự cảm nhận lên trước ngôn ngữ, cháu sẽ tạo ra những kết nối thật sự. Lòng tốt và sự chân thành, dù đôi khi có thể bị hiểu lầm là giả tạo, thảo mai, nhưng nó có sức mạnh riêng của nó. Và khi cháu bắt đầu thực hành sự thấu cảm, nó sẽ mở rộng ra hơn cháu nghĩ nhiều.”
Chú nhìn ra xa, kể một câu chuyện khác. “Hai tuần trước, chú nghe một con chim hót. Chú không học ngôn ngữ của loài chim, nhưng chú nghe trong tiếng hót đó một sự hoang mang, cô đơn và tuyệt vọng. Chú không biết nó lạc mẹ hay đang đi tìm con. Chú chỉ cảm nhận được nỗi buồn của nó. Có thể là chú tưởng tượng, nhưng chính cái khả năng cảm nhận được những điều nhỏ bé đó làm cho cuộc sống của mình sâu sắc hơn.”
Nam chợt nhớ đến những lời phán xét anh thường đọc trên mạng. Khi ai đó khóc thương một con thú cưng qua đời, nhiều người lại vào bình luận: “Cha mẹ nó mất không biết nó có khóc được như vậy không?”.
Như đọc được suy nghĩ của Nam, chú Hải nói tiếp: “Người ta hay tư duy về tình yêu như một ly nước vậy. Rót cho bên này thì bên kia sẽ cạn. Kỳ lạ thật! Sao họ không nghĩ ngược lại? Một người có trái tim nhạy cảm đến mức có thể đau lòng vì một con vật, thì tình yêu thương họ dành cho gia đình, cho con người còn bao la đến mức nào. Sự thấu cảm của họ đã được mở rộng ra. Tình yêu không phải là thứ để đóng chai, dán nhãn 200ml rồi chia cho người này một ít, người kia một ít. Tình yêu là vô tận, cháu càng cho đi, nó càng sinh sôi.”
Hành Trình Mới Bắt Đầu: Sống Chân Thành Từng Phút Giây
Nam ngồi lặng đi, những lời của chú Hải thấm vào anh như nước mưa thấm vào đất khô. Anh đã từng là một gã kỹ sư khô khốc, chỉ tin vào những logic và thuật toán. Anh đã cố gắng “hack” những cuộc phỏng vấn bằng những kịch bản vô hồn. Nhưng giờ đây, anh nhận ra chìa khóa không nằm ở việc nói gì, mà là ở việc cảm thấy như thế nào.
Hành trình của Nam chỉ mới bắt đầu. Anh biết mình vẫn còn nhiều thiếu sót, vẫn có những lúc nóng nảy, ích kỷ. Nhưng có một điều anh chắc chắn: anh sẽ chủ động chọn sống chân thành. Anh sẽ cố gắng để sự thấu cảm của mình ngày một lớn hơn, để mỗi tháng sau, tình yêu thương trong anh lại tốt hơn một chút so với tháng trước.
Anh không còn sợ những “dấu lặng” trong cuộc trò chuyện nữa. Bởi anh hiểu rằng, chính trong những khoảng lặng đó, sự kết nối sâu sắc nhất mới thực sự bắt đầu. Đó là lúc trái tim lắng nghe trái tim, trước cả khi ngôn từ kịp cất lên. Và đó là bản nhạc tuyệt vời nhất của cuộc đời.
( Lắng nghe thấu cảm, lắng nghe, thấu cảm, Trí tuệ cảm xúc )
Làm Thế Nào Để Áp Dụng Bài Học Này Vào Cuộc Sống?
Câu chuyện của Nam không chỉ là về một buổi phỏng vấn, mà là về một cách sống. Bạn cũng có thể áp dụng những bài học quý giá này để tạo ra những kết nối sâu sắc và ý nghĩa hơn trong cuộc sống của mình:
- Thực hành “Dấu Lặng”: Trong các cuộc trò chuyện, hãy tập cho mình thói quen lắng nghe nhiều hơn và không vội vàng lấp đầy mọi khoảng trống. Hãy cho phép sự im lặng tồn tại. Đó là lúc bạn có thể quan sát, cảm nhận và thực sự thấu hiểu người đối diện, thay vì chỉ chờ đến lượt mình nói.
- Chuẩn bị Sự Chân Thành, Không Phải Kịch Bản: Trước một cuộc gặp quan trọng (phỏng vấn, thuyết trình, gặp gỡ đối tác), thay vì học thuộc lòng câu chữ, hãy dành thời gian để kết nối với chính mình. Bạn thực sự nghĩ gì? Cảm thấy thế nào? Mục tiêu của bạn là gì? Mang con người thật của bạn đến cuộc gặp, sự chân thành sẽ tự nó tỏa sáng.
- Mài Giũa Kỹ Năng Quan Sát: Hãy trở thành một người quan sát tinh tế. Giống như Nam để ý đến không gian xanh của văn phòng hay vẻ mệt mỏi của người phỏng vấn. Hãy chú ý đến những chi tiết nhỏ: ngôn ngữ cơ thể, tông giọng, ánh mắt của người khác, hay thậm chí là không khí chung của một căn phòng. Những điều này chứa đựng nhiều thông tin hơn ngàn lời nói.
- Dám Bày Tỏ Sự Thấu Cảm: Nếu bạn cảm nhận được điều gì đó (một niềm vui, một nỗi buồn, một sự mệt mỏi) từ người khác và lòng tốt thôi thúc bạn, hãy can đảm thể hiện sự quan tâm một cách chân thành. Có thể bạn sẽ bị hiểu lầm, nhưng cũng có thể bạn sẽ chạm đến trái tim của họ vào lúc họ cần nhất. Hãy nhớ, chấp nhận rủi ro bị từ chối còn hơn là đánh mất cơ hội để kết nối.
- Tin Rằng Tình Yêu Thương là Vô Hạn: Hãy loại bỏ suy nghĩ rằng sự quan tâm của bạn là một nguồn tài nguyên có hạn. Yêu thương một chú chó không làm bạn bớt yêu thương gia đình. Quan tâm đến đồng nghiệp không làm bạn mất đi năng lượng cho bạn bè. Lòng tốt và sự thấu cảm giống như cơ bắp, càng sử dụng càng mạnh mẽ và phát triển.
( Lắng nghe thấu cảm, lắng nghe, thấu cảm, Trí tuệ cảm xúc )
Lời Kêu Gọi Hành Động: Bắt Đầu Hành Trình Chân Thành Của Bạn
Cuộc sống hiện đại đôi khi thúc ép chúng ta đeo lên mình những chiếc mặt nạ, nói những lời sáo rỗng và xây dựng những kết nối bề mặt. Nhưng sâu thẳm bên trong, ai cũng khao khát được nhìn thấy, được lắng nghe và được thấu hiểu.
Hành trình trở nên chân thành và thấu cảm không phải là một đích đến, mà là một con đường bạn chọn đi mỗi ngày. Nó có thể không dễ dàng, nhưng phần thưởng mà nó mang lại – những mối quan hệ bền chặt, một tâm hồn phong phú và một cuộc sống ý nghĩa – là hoàn toàn xứng đáng.
Hãy bắt đầu ngay hôm nay. Trong cuộc trò chuyện tiếp theo, hãy thử đặt điện thoại xuống và nhìn thẳng vào mắt người đối diện. Trong cuộc họp sắp tới, hãy thử quan sát và cảm nhận không khí chung thay vì chỉ tập trung vào lời nói của mình. Và khi bạn thấy một ai đó có vẻ đang không ổn, hãy thử trao đi một lời hỏi thăm chân thành.
Đừng sợ thất bại. Đừng sợ bị đánh giá. Chỉ sợ rằng chúng ta đã không dám sống thật với con người mình. Hãy để “dấu lặng” có chỗ đứng trong bản nhạc cuộc đời bạn, và bạn sẽ ngạc nhiên trước những giai điệu tuyệt vời mà nó mang lại.
( Lắng nghe thấu cảm, lắng nghe, thấu cảm, Trí tuệ cảm xúc )
| Nguyên Tắc | Cách Áp Dụng & Kết Quả |
|---|---|
| 1. Đổi Tư Duy | Bỏ “Mình nói gì cho hay?” → Chuyển sang “Mình cảm nhận và quan sát điều gì?” |
| 2. Công Thức Dấu Lặng | Im lặng không đáng sợ. Hãy dùng khoảng lặng để quan sát, lắng nghe và thấu hiểu thật sự. |
| 3. Chuẩn Bị Sự Chân Thành | Trước buổi gặp, kết nối với cảm xúc thật. Dám chấp nhận “rớt cũng được” → Tự tin và tự nhiên hơn. |
| 4. Phá Băng Tinh Tế | Nhìn quanh, chọn một chi tiết thật (ví dụ: cây xanh, ánh sáng) và chia sẻ cảm nhận tích cực → Cuộc trò chuyện độc đáo. |
| 5. Thấu Cảm Đỉnh Cao | Nhận ra dấu hiệu nhỏ (ví dụ: mệt mỏi) và quan tâm thật lòng, dù có thể bị hiểu lầm → Tạo ấn tượng sâu đậm. |
| 6. Mở Rộng Lòng | Tình yêu thương không giới hạn. Tập quan sát thiên nhiên, động vật, con người → Thấu cảm trở thành phản xạ tự nhiên. |
| 7. Chốt Bằng Hành Động Nhỏ | Công thức: Một bước chân khởi đầu vạn dặm. → Hôm nay, chỉ cần lắng nghe nhiều hơn và quan sát kỹ hơn một chút. |
“Lắng nghe thấu cảm” nghe thì hay đó, nhưng nó có thật sự quan trọng trong công việc không?
Cực kỳ quan trọng luôn bạn ạ! Giao tiếp bình thường chỉ là nghe lời nói, còn lắng nghe thấu cảm là nghe được cả câu chuyện đằng sau đó: cảm xúc, sự lo lắng, hay niềm vui của đối phương.
Trong công việc, nó giúp bạn tạo ra kết nối thật sự, khiến sếp tin tưởng, đồng nghiệp quý mến và khách hàng gắn bó. Nó không phải là kỹ năng “mềm” nữa, mà là kỹ năng tạo ra thành công đó.
Mình là người khá khô khan và hướng nội, làm sao để bắt đầu rèn luyện kỹ năng lắng nghe thấu cảm?
Bạn đừng lo, khô khan hay hướng nội lại có lợi thế là khả năng quan sát tốt đó. Bạn không cần phải nói nhiều, hãy bắt đầu bằng việc:
Trong một cuộc nói chuyện, hãy thực sự im lặng và quan sát người đối diện.
Để ý những chi tiết nhỏ: hôm nay trông họ có vẻ mệt không, giọng nói của họ có vui vẻ không?
Chỉ cần bắt đầu từ sự quan sát thôi, sự thấu cảm sẽ dần dần hình thành một cách tự nhiên
Lỡ mình thể hiện sự quan tâm bằng cách lắng nghe thấu cảm mà người ta lại nghĩ mình “thảo mai”, giả tạo thì sao?
Đây là một nỗi lo rất chính đáng! Khác biệt lớn nhất giữa chân thành và “thảo mai” nằm ở mục đích của bạn. Nếu bạn quan tâm thật sự, không toan tính lợi ích, năng lượng của bạn sẽ rất khác.
Hãy nhớ lại câu chuyện trong bài viết: cứ chân thành đi, rớt cũng được. Nếu một công ty hay một người nào đó không cảm nhận được sự chân thành của bạn, có lẽ đó không phải là nơi dành cho bạn. Người phù hợp sẽ nhận ra và trân trọng điều đó.
Bài viết tương tự
Hiểu Bản Thân: Đừng Nói Dối Chính Mình Về “Tự Do Tài Chính”
Lắng nghe thấu hiểu là ưu tiên quan trọng nhất
( Lắng nghe thấu cảm, lắng nghe, thấu cảm, Trí tuệ cảm xúc )
Comments (No)