✅Đâu là những dấu hiệu cho thấy tôi chưa thực sự hiểu bản thân mình?
✅Việc “hiểu bản thân” có thực sự giúp tôi kiếm được nhiều tiền hơn không?
Tôi sẽ kể cho bạn nghe một câu chuyện. Không phải chuyện cổ tích, cũng chẳng phải tiểu thuyết diễm tình. Đây là câu chuyện về tôi và Leon, một thằng bạn, một đối tác làm ăn. Cả hai thằng đều có một điểm chung: cực kỳ mê tiền. Nhưng cái lý do sâu xa đằng sau ham muốn đó lại là hai thế giới hoàn toàn khác biệt.
Và chính sự khác biệt đó đã dạy cho tôi một bài học đắt giá, một bài học mà nếu không nhận ra, có lẽ tôi đã lãng phí cả đời để đuổi theo một thứ mình không thực sự cần.
# Hiểu bản thân, Tự do tài chính, Mục tiêu cuộc đời
Phần 1: Cái Bẫy Hào Nhoáng Mang Tên “Tự Do Tài Chính”
Bạn đã nghe bao nhiêu lần về cụm từ “tự do tài chính”? Chắc là nhiều đến mức nhàm tai rồi nhỉ. Người ta nói về nó ở các buổi hội thảo, trong các cuốn sách self-help, và trên mọi trang mạng xã hội. Ai cũng gật gù, ai cũng khao khát nó. Tôi và Leon cũng không ngoại lệ.
Nếu bạn hỏi tôi ngày đó, “Tài, tại sao anh lại cày cuốc ngày đêm như vậy?”, tôi sẽ không ngần ngại trả lời: “Vì anh muốn tự do. Muốn ăn gì thì ăn, muốn đi đâu thì đi, muốn làm gì thì làm.”
Nghe quen không? Nghe rất hợp lý và đầy cảm hứng, phải không?
Nếu bạn quay sang hỏi Leon, thằng bạn đang làm cho tập đoàn Dell với mức lương mà nhiều người mơ ước, câu trả lời cũng tương tự: “Tao muốn có sự tự do, không muốn bị ai ràng buộc.”
Đó là cái vỏ bọc hoàn hảo, cái câu trả lời chung chung mà ai cũng có thể nói ra. Nhưng nó chỉ là bề nổi của tảng băng chìm. Nó giống như khi bạn nhìn vào một món ăn đẹp mắt nhưng không biết gia vị bên trong nó cay, đắng, mặn, ngọt ra sao. Vấn đề là, phần lớn chúng ta sống cả đời chỉ để đuổi theo cái vỏ bọc đó.
Để tôi cho bạn thấy sự vô lý của cái vỏ bọc này.
Thời điểm đó, tôi đang đi dạy về chứng khoán vòng quanh nước Mỹ. Mức thu nhập từ hoa hồng của tôi không tệ, trung bình khoảng 120.000 đến 160.000 đô la một năm. Quy ra tiền Việt lúc đó, nó cũng ngót nghét 3 tỷ.
Còn Leon? Thằng này còn “khủng” hơn. Lương của nó ở Dell vào khoảng 200.000 đô la một năm, tương đương 4-5 tỷ đồng. Nếu tính theo lạm phát bây giờ, con số đó phải gần 5 tỷ rưỡi.
Bây giờ, hãy thành thật với nhau. Với mức lương 3 tỷ, hay thậm chí 5 tỷ một năm, bạn nghĩ có nhu cầu nào mà mình không đáp ứng được không?
Bạn muốn chạy siêu xe? Một chiếc Lamborghini đã qua sử dụng ở Mỹ chỉ loanh quanh 2-3 tỷ. Mua trả góp thì càng dễ. Với mức thu nhập và điểm tín dụng xã hội cao ngất ngưởng, ngân hàng sẵn sàng trải thảm đỏ cho bạn vay với lãi suất cực thấp, chỉ 4-5%.
Nói thêm về cái điểm tín dụng xã hội ở Mỹ. Nó được đo từ khoảng 300 đến 850. Ai trên 700 là đã có thể mua nhà, mua xe dễ như ăn kẹo. Điểm của tôi lúc đó là 830. Tôi có thể bay đến Mỹ, bước thẳng vào một showroom siêu xe và lái một chiếc về nhà mà không cần đặt cọc một xu. Hệ thống đã xác nhận rằng tôi là một người cực kỳ uy tín về tài chính.
Vậy thì, chúng tôi cần thêm bao nhiêu tiền nữa mới được “tự do”? Cái logic nó bắt đầu sụp đổ ở đây. Rõ ràng, tiền bạc không phải là vấn đề. Cái “tự do” mà chúng tôi tìm kiếm phải là một thứ gì đó khác, một thứ nằm sâu hơn, “trong ruột” hơn.
# Hiểu bản thân, Tự do tài chính, Mục tiêu cuộc đời
Phần 2: Giải Mã “Cái Ruột”: Tự Do Vị Trí vs. Tự Do Trách Nhiệm
Sau nhiều lần trò chuyện và tự vấn, bức màn bí mật dần được vén lên. Cái mong muốn thật sự của tôi và Leon, tuy cùng được gọi là “tự do”, nhưng lại khác nhau một trời một vực.
Tự do của tôi: “Tự Do Vị Trí”
Cái tôi khao khát nhất, ưu tiên số một của tôi, là tự do về vị trí.
Nghe có vẻ đơn giản, nhưng nó bắt nguồn từ những ám ảnh trong quá khứ của tôi. Tôi lớn lên trong một khu Mỹ đen ở Houston. Vì chọn sai bạn mà chơi, tôi dính vào ma túy và phải trả giá bằng 14 năm cuộc đời trong tù. Khi ra tù, tôi chỉ có đủ tiền để sống trong một khu vực nhất định, dù tôi không hề muốn. Tôi muốn ở quận 1, quận 2 (theo cách ví von ở Sài Gòn), nhưng tài chính chỉ cho phép tôi ở Bình Tân. Tôi bị trói buộc bởi vị trí.
Sau này, khi đã thành công trên Phố Wall, tôi vẫn bị trói buộc. Mỗi sáng, tôi phải có mặt ở văn phòng lúc 8 giờ, mặc bộ vest, thắt cà vạt. Nhưng công việc của tôi chủ yếu là nói chuyện với khách hàng qua điện thoại. Khách hàng thì ở nhà họ. Vậy lý do quái gì tôi phải ngồi trong một cái hộp bê tông ở trung tâm thành phố? Tại sao tôi không thể làm việc ở một quán cà phê có không gian đẹp, hay thậm chí là ở một bãi biển nào đó?
Cái cảm giác phải có mặt ở một nơi cố định mỗi ngày, bất kể mình có muốn hay không, chính là nhà tù kiểu mới đối với tôi. Vì vậy, “tự do” đối với tôi là được quyền lựa chọn nơi mình làm việc. Hôm nay ở quán A, ngày mai nếu bạn rủ “Ê, quán B cà phê ngon hơn”, tôi có thể gật đầu ngay lập tức mà không cần suy nghĩ. Đó mới là tự do thật sự của tôi.
# Hiểu bản thân, Tự do tài chính, Mục tiêu cuộc đời
Tự do của Leon: “Tự Do Trách Nhiệm”
Trong khi đó, cái mà Leon tìm kiếm lại là tự do khỏi trách nhiệm.
Thằng này là một kỹ sư phần mềm thiên tài. Nhưng nó ghét cay ghét đắng việc phải báo cáo cho sếp, phải trình bày tiến độ dự án, phải chịu trách nhiệm về kết quả công việc mà người khác giao cho. Nó không muốn mỗi sáng thức dậy với gánh nặng rằng “hôm nay phải hoàn thành cái này, báo cáo cái kia cho giám đốc”.
Nó ghét cái cảm giác bị ràng buộc bởi những kỳ vọng và nhiệm vụ của người khác. Dù công ty trả lương cao thế nào, nó vẫn cảm thấy ngột ngạt.
Bạn có biết không? Trước khi Leon quyết định nghỉ việc để ra ngoài làm riêng cùng tôi, Dell đã đưa ra một lời đề nghị không tưởng để giữ chân nó. Họ sẵn sàng trả nó 9 tỷ một năm (tính theo thời giá bây giờ chắc phải hơn 10 tỷ).
10 tỷ một năm!
Vậy mà nó vẫn từ chối. Tại sao? Bởi vì không có số tiền nào có thể mua được cái cảm giác thoát khỏi gánh nặng trách nhiệm mà nó phải gánh mỗi ngày. Với Leon, tự do là không phải chịu trách nhiệm với bất kỳ ai ngoài bản thân mình.
Câu chuyện này càng trở nên rõ ràng hơn khi chúng tôi định mở một quỹ đầu tư. Rất nhiều người muốn đưa tiền cho chúng tôi quản lý, với mức hoa hồng tiêu chuẩn 20-30% trên lợi nhuận. Giả sử ai đó đưa 100 tỷ, chúng tôi biến nó thành 200 tỷ, thì tiền hoa hồng đã là 20-30 tỷ. Một con số khổng lồ.
Tôi thì sẵn sàng làm. Dù tôi không cần thêm tiền để tiêu xài, tôi có thể dùng số tiền đó để làm từ thiện, xây cầu, xây trường học ở Việt Nam.
Nhưng Leon thì lắc đầu quầy quậy. Tại sao?
Bởi vì nhận tiền của người khác đồng nghĩa với việc gánh lấy trách nhiệm. Trách nhiệm phải làm ra lợi nhuận. Trách nhiệm phải bảo mật thông tin. Trách nhiệm phải báo cáo tình hình hàng quý, hàng năm. Đó chính xác là những thứ nó đã trốn chạy khỏi Dell. Cái giá của vài chục tỷ tiền hoa hồng không đủ để đánh đổi lấy sự thanh thản trong tâm trí nó.
Mỗi người một sở thích. Có người thích uống rượu, có người thích hút thuốc. Có người sẵn sàng gánh trách nhiệm để giúp đời, có người chỉ muốn sống một cuộc đời nhẹ nhàng cho riêng mình. Không có đúng hay sai, chỉ có “hiểu” hay “không hiểu” bản thân mình mà thôi.
# Hiểu bản thân, Tự do tài chính, Mục tiêu cuộc đời
Phần 3: Bài Học Lớn Nhất – Ngừng Nói Dối Chính Mình
Câu chuyện của tôi và Leon chỉ là một ví dụ. Bài học lớn nhất mà tôi rút ra sau tất cả là: Nguy hiểm lớn nhất không phải là không đạt được mục tiêu, mà là dành cả đời để đạt một mục tiêu sai lầm.
Và nguyên nhân sâu xa của sự sai lầm đó đến từ việc chúng ta liên tục nói dối chính mình.
Tôn Tử trong Binh Pháp có nói, muốn thắng trận phải biết ba điều: biết mình, biết người, và biết thời thế (môi trường). Tôi mất rất nhiều thời gian mới thành công vì tôi đã vi phạm nguyên tắc đầu tiên và cũng là quan trọng nhất: tôi không thực sự biết mình.
# Hiểu bản thân, Tự do tài chính, Mục tiêu cuộc đời
1. Biết mình: Hãy thành thật đến tàn nhẫn
Tôi đã từng nói dối bản thân rất nhiều.
Tôi nghĩ mình thích đi du lịch khắp thế giới. Nhưng thực tế, khi có đủ tiền và thời gian, tôi lại chẳng đi đâu cả. Tôi ghét những hoạt động ngắn hạn, chỉ mang lại cảm xúc nhất thời. Bỏ ra mấy trăm triệu đi chơi một tháng rồi về, nó chẳng tạo ra giá trị lâu dài nào cả. Tôi nhận ra mình thích xây dựng, tạo ra thứ gì đó bền vững hơn.
Tôi nghĩ mình thích tạo ra sản phẩm. Nhóm của chúng tôi đã tạo ra một công thức đầu tư chứng khoán có thể nói là hay nhất thế giới cho nhà đầu tư cá nhân. Chúng tôi rất giỏi việc đó. Nhưng sau khi làm xong, chúng tôi nhận ra mình không hề “thích” nó. Cái chúng tôi thực sự đam mê là marketing và bán hàng. Tại sao? Vì nó thú vị, nó đầy thử thách và quan trọng nhất, nó “đo lường được” ngay lập tức. Cảm giác chốt được một đơn hàng, thắng một chiến dịch marketing nó “phê” hơn nhiều so với việc ngồi viết code.
Việc nói dối bản thân còn tinh vi hơn qua những lời tự bào chữa hàng ngày.
Bạn có từng nói “Tiền bạc không quan trọng” trong khi trong lòng đang khao khát giàu sang không? Tôi đã từng. Tôi nghèo đến mức chẳng có cô gái nào thèm nhìn, chẳng có bạn bè nào muốn chơi cùng. Trong lòng tôi gào thét muốn có tiền, nhưng miệng tôi lại nói ra những lời sáo rỗng như “Làm nhiều tiền rồi chết cũng có mang theo được đâu”.
Bây giờ nếu ai nói với tôi câu đó, tôi sẽ trả lời: “Mẹ kiếp, tôi cần tiền trên trái đất này, không phải dưới âm phủ. Tôi còn vợ con, cha mẹ phải lo. Anh đi lo chuyện dưới âm phủ làm gì cho mệt?”
Đừng để những tư duy tào lao của người khác ăn sâu vào đầu bạn, rồi biến nó thành lời nói dối bạn tự kể cho mình nghe mỗi ngày.
- Nếu bạn thực sự muốn có nhiều con, đừng than thở chuyện nuôi con tốn tiền, cực khổ. Hãy coi đó là điều kiện tất yếu và tìm cách kiếm nhiều tiền hơn.
- Nếu bạn thực sự muốn hẹn hò với một cô hoa hậu chân dài, đừng ca cẩm chuyện tốn tiền làm tóc, làm móng cho cô ấy. Đó là “gia vị” đi kèm.
- Nếu bạn thực sự mê một chiếc xe mô tô phân khối lớn, đừng bận tâm xem đổ đầy bình xăng hết bao nhiêu. Bạn mua nó vì đam mê, vì ước mơ, chứ không phải để tiết kiệm xăng.
Sự dối trá với người khác, bạn còn biết là mình đang nói dối. Nhưng khi bạn nói dối chính mình, cái “tôi” của bạn sẽ tự động che đậy nó. Nó giống như bạn đi trên bãi cát, dấu chân bạn để lại cho thấy hướng đi của bạn, nhưng cái “tôi” lại cầm một cây chổi đi theo sau, quét sạch mọi dấu vết. Nó nguy hiểm đến mức bạn tự lừa dối mình mà không hề hay biết.
# Hiểu bản thân, Tự do tài chính, Mục tiêu cuộc đời
2. Biết người: Chìa khóa để xây dựng đồng minh
Khi bạn đã hiểu rõ “cái ruột” của mình, bạn sẽ bắt đầu hiểu được người khác.
Tôi biết Leon ghét trách nhiệm. Vậy nếu muốn làm việc với bộ não thiên tài của nó, tôi phải tạo ra một môi trường mà tôi là người gánh hết trách nhiệm. Tôi đứng ra lo pháp lý, lo báo cáo, lo đối mặt với khách hàng. Leon chỉ cần tập trung vào việc nó giỏi nhất. Thế là chúng tôi trở thành một đội hoàn hảo.
Ngày còn làm ở Phố Wall, có một cô thư ký hỗ trợ cho tất cả nhân viên bán hàng. Cô ấy ghét tôi nhất, à không, cô ấy thích tôi nhất trong số tất cả. Tại sao? Vì cô ấy cực kỳ sợ phải chịu trách nhiệm. Mấy gã nhân viên khác hễ có sai sót gì là đổ thừa cho cô ấy. Còn tôi thì luôn nói với cô: “Bất cứ khi nào sếp hỏi, em cứ nói là do thằng Tài yêu cầu. Mọi trách nhiệm cứ đổ hết cho anh.”
Thế là cô ấy sẵn sàng làm mọi thứ cho tôi.
Hiểu được điều người khác thực sự muốn và thực sự ghét, bạn sẽ biết cách đối nhân xử thế. Với đồng minh, bạn tạo ra môi trường để họ phát huy điểm mạnh và loại bỏ điều họ ghét. Với đối thủ? Thì dĩ nhiên là làm ngược lại.
# Hiểu bản thân, Tự do tài chính, Mục tiêu cuộc đời
Lời kết: Bạn Đang Đi Tìm “Tự Do” Gì?
Hành trình đi tìm bản thân không hề dễ dàng. Nó đòi hỏi sự dũng cảm để đối mặt với sự thật, dù nó có phũ phàng đến đâu. Nhưng nó là hành trình đáng giá nhất bạn có thể thực hiện.
Đừng đuổi theo những định nghĩa thành công hay hạnh phúc của người khác. “Tự do tài chính” là một khái niệm rất chung chung và có thể là một cái bẫy. Hãy ngồi xuống và tự hỏi một cách nghiêm túc:
Cái “tự do” mà bạn thực sự khao khát là gì?
- Có phải là tự do vị trí như tôi, để có thể làm việc ở bất cứ đâu bạn muốn?
- Hay là tự do trách nhiệm như Leon, để không phải chịu gánh nặng từ người khác?
- Hay là tự do thời gian, để có thể dành trọn vẹn cho gia đình?
- Hay là tự do sáng tạo, để được làm những gì mình đam mê mà không cần quan tâm đến tiền bạc?
Khi bạn tìm ra câu trả lời thật sự, “cái trong ruột” của mình, mọi thứ sẽ trở nên rõ ràng. Bạn sẽ ngừng lãng phí thời gian, tiền bạc và công sức vào những thứ không quan trọng. Con đường dẫn đến mục tiêu của bạn sẽ ngắn hơn, và quan trọng nhất, đó sẽ là con đường mang lại cho bạn sự viên mãn thực sự.
Hãy bắt đầu bằng việc ngừng nói dối chính mình, ngay từ hôm nay.
# Hiểu bản thân, Tự do tài chính, Mục tiêu cuộc đời
| Công Thức / Nguyên Tắc Cốt Lõi | Diễn Giải Nhanh & Ví Dụ Thực Tế |
| 1. Phân Biệt Mong Muốn: “Vỏ Bọc” vs. “Cái Ruột” | “Vỏ Bọc” là những mục tiêu chung chung, nghe rất hay (VD: Muốn “tự do tài chính”). “Cái Ruột” là lý do sâu thẳm, độc nhất của BẠN. Hãy tự hỏi: “Tại sao tôi thực sự muốn điều đó?” |
| 2. Công Thức Tìm “Tự Do” Đích Thực | Tự do không phải là một khái niệm, mà là một trạng thái cụ thể. Xác định loại tự do bạn cần nhất: Tự do Vị trí (làm đâu cũng được) hay Tự do Trách nhiệm (không muốn báo cáo, chịu áp lực)? |
| 3. Áp Dụng Binh Pháp Tôn Tử Vào Cuộc Sống | Biết Mình > Biết Người. Đây là bước quan trọng nhất nhưng thường bị bỏ qua. Ví dụ: Tưởng mình thích tạo sản phẩm (vì mình giỏi), nhưng hóa ra lại đam mê bán hàng hơn (vì nó thú vị, đo lường được). |
| 4. Bài Test “Chống Nói Dối Bản Thân” | Nếu bạn THỰC SỰ muốn một điều gì đó, bạn sẽ không bao giờ than vãn về “cái giá phải trả” đi kèm với nó. Ví dụ: Muốn chạy xe mô tô thật sự thì không quan tâm tiền xăng; muốn có con thì không ca cẩm tốn kém. |
| 5. Công Thức Thấu Hiểu Người Khác | Thay vì hỏi người khác thích gì, hãy tìm ra điều họ GHÉT NHẤT. Ví dụ: Cô trợ lý ghét nhất là “chịu trách nhiệm”. Bằng cách nhận hết trách nhiệm, bạn sẽ có được sự hỗ trợ tuyệt đối từ cô ấy. |
| 6. Đừng Theo Đuổi “Cảm Xúc Ngắn Hạn” | Phân biệt giữa việc tạo ra giá trị lâu dài và việc tìm kiếm cảm xúc nhất thời. Ví dụ: Tưởng mình thích đi du lịch (cảm xúc), nhưng thực tế lại thích xây dựng kinh doanh hơn (giá trị). |
| 7. “Cái Tôi” Là Kẻ Thù Của Sự Thật | Cái tôi của bạn rất tinh vi, nó sẽ tự động che giấu việc bạn đang tự lừa dối mình. Giải pháp: Luôn đặt câu hỏi và thành thật một cách tàn nhẫn với chính câu trả lời của mình. |
Đâu là những dấu hiệu cho thấy tôi chưa thực sự hiểu bản thân mình?
Có một vài dấu hiệu rất rõ ràng mà bạn có thể nhận thấy:
Cảm thấy trống rỗng dù đạt được thành công: Bạn có mức lương tốt, có vị trí nhưng vẫn không cảm thấy vui vẻ, thỏa mãn.
Thường xuyên “đứng núi này trông núi nọ”: Bạn dễ dàng thay đổi mục tiêu và luôn cảm thấy con đường của người khác có vẻ tốt hơn.
Hay bào chữa và đổ lỗi: Bạn thường xuyên dùng các lý do như “tôi không có thời gian”, “việc này khó lắm” để trì hoãn theo đuổi điều mình nói là mình muốn. Đây là dấu hiệu bạn đang tự nói dối chính mình.
“Nói dối bản thân”, làm sao để nhận ra và khắc phục điều này?
Để nhận ra: Hãy lắng nghe những lời phàn nàn của chính bạn. Bạn phàn nàn về điều gì nhiều nhất khi theo đuổi một mục tiêu? Đó chính là “điểm rò rỉ” cho thấy mong muốn của bạn không đủ lớn.
Để khắc phục: Hãy thành thật một cách tàn nhẫn. Viết ra giấy không chỉ những điều bạn muốn, mà cả những điều bạn sẵn sàng đánh đổi để có nó. Nếu danh sách “đánh đổi” quá sức chịu đựng, có lẽ bạn nên xem lại mục tiêu của mình.
Việc “hiểu bản thân” có thực sự giúp tôi kiếm được nhiều tiền hơn không?
Có, một cách gián tiếp nhưng cực kỳ mạnh mẽ. Khi bạn thực sự hiểu bản thân, bạn sẽ:
Ngừng lãng phí năng lượng: Bạn không còn mất thời gian và tiền bạc để theo đuổi những mục tiêu sai lầm, những thứ bạn không thực sự cần.
Tận dụng đúng sở trường: Bạn sẽ chọn đúng môi trường và công việc phát huy được thế mạnh thật sự của mình (như nhận ra mình yêu thích bán hàng hơn là làm kỹ thuật).
Bền bỉ hơn: Vì bạn đang theo đuổi “cái ruột” của mình, bạn sẽ có động lực nội tại mạnh mẽ để vượt qua khó khăn, từ đó dẫn đến thành công lớn hơn về mặt tài chính.
Bài viết tương tự
Yêu thương và nuông chiều bản thân
# Hiểu bản thân, Tự do tài chính, Mục tiêu cuộc đời
Comments (No)