Cách tìm ra tài năng: Gen Dòng Họ vs. Môi Trường Trải Nghiệm – Yếu tố nào quyết định?

✅Làm sao để bắt đầu “cách tìm ra tài năng” của mình khi tôi thấy mông lung quá?

✅Tại sao tôi làm việc gì cũng thấy… bình thường, không biết mình có “năng khiếu” gì nổi trội?

✅Tôi đã biết “cách tìm ra tài năng” của mình rồi, nhưng sao tôi vẫn chưa kiếm được tiền từ nó?

An nhìn chằm chằm vào màn hình máy tính, trán khẽ nhíu lại. Video mới nhất của cô, một đoạn phỏng vấn ngắn với người cố vấn của mình, Anh Tài, về “Tầm Quan Trọng Của Tài Năng”, đang bùng nổ. Lượt xem tăng vọt, nhưng trớ trêu thay, phần bình luận lại tràn ngập một nỗi thống khổ đồng nhất.

“Em 28 tuổi, làm kế toán 6 năm, em vẫn không biết tài năng của mình là gì.”

“Anh Tài nói hay quá, nhưng làm sao để tìm ra nó?”

“Tôi có tài năng không, hay tôi sinh ra đã là một người bình thường?”

Những câu hỏi cứ lặp đi lặp lại, như một điệp khúc của sự hoang mang. An hít một hơi thật sâu, gập laptop lại và đi tìm Anh Tài.

Anh Tài, một doanh nhân dày dạn kinh nghiệm với cái nhìn sắc sảo, đang ngồi trong văn phòng, nhấp một ngụm trà. Ông nhìn An, dường như đã biết trước câu hỏi cô sắp đặt ra.

“Em hỏi anh một câu này nè,” An bắt đầu, giọng hơi ngập ngừng. “Sau video hôm trước, rất nhiều bạn hỏi… làm sao để tìm ra tài năng của mình? Mọi người thực sự không biết.”

Anh Tài bật cười, một tiếng cười không phải chế nhạo, mà là thấu hiểu. “Ok, cái này anh có nói nhiều lần rồi,” ông nói, đặt tách trà xuống. “Mà em hỏi thì anh sẽ nói lại thêm lần nữa. Nhưng trước khi anh nói cách tìm, mình phải hiểu lý do tại sao mình không biết cái tài năng, cái khiếu của mình là gì.”

Ông ngừng lại, nhìn thẳng vào An. “Và tại sao mình lại cần tìm nó.”

Phần 1: Cái Bẫy Của Sự “Nhiệt Huyết” Và Định Nghĩa Về “Hiệu Quả”

An nghĩ rằng cô đã biết câu trả lời. “Dạ, để mình chọn công việc phù hợp, để… kiếm nhiều tiền hơn, để thành công hơn?”

Anh Tài lắc đầu ngay lập tức. “Không. Không phải là nhiều tiền hơn, không phải là hay hơn. Mà nó là hiệu quả hơn.”

“Hiệu quả?” An thắc mắc. Từ này nghe có vẻ khô khan, không liên quan gì đến đam mê hay tài năng.

“Đúng. Hiệu quả,” Anh Tài nhấn mạnh. “Hiệu quả là cái gì? Nó có 3 cái gia vị chính. Em đoán xem?”

An suy nghĩ. “Thời gian…?”

“Chính xác. Tiền, công sức, và thời gian. Hiệu quả là khi em dùng ba cái gia vị đó ít nhất để đạt được kết quả lớn nhất.”

Ông bắt đầu vẽ ra một kịch bản. “Thí dụ như em muốn làm ra 100 triệu. Người A, không có năng khiếu, họ phải đi học 10 năm. Xong rồi họ phải làm cật lực 1 ngày 10 tiếng đồng hồ, quần quật suốt 50 năm mới có được 100 triệu đó. Đó là quá nhiều thời gian, quá nhiều công sức.”

“Còn người B,” ông tiếp tục, “họ tìm đúng cái khiếu của mình. Họ làm việc. Và chỉ trong 1 tháng, họ kiếm được 100 triệu. Ai hiệu quả hơn?”

Câu trả lời quá rõ ràng. “Lý do anh khuyên mình nên tìm hiểu cái tài năng, cái khiếu của mình,” Anh Tài chốt lại, “là để cho mình lựa chọn cái hướng đi mà nó hiệu quả nhất trong cuộc đời của mình. Em hiểu chưa? Vấn đề không phải là ‘làm việc chăm chỉ’. Vấn đề là ‘làm việc hiệu quả’.”

An gật gù. Logic này không thể chối cãi. Nhưng câu hỏi lớn nhất vẫn còn đó. “Vậy làm sao để tìm, anh?”

Anh Tài mỉm cười. “Cách thứ nhất, cũng là cách tốn kém nhất: Trải nghiệm.”

Ông mở điện thoại, lướt qua vài tấm ảnh và đưa cho An xem. Đó là con của ông.

“Em xem,” ông nói, giọng đầy tự hào. “Anh bỏ con của anh đi học lặn biển, làm người nhái. Xong nó học bơi lội. Nó học đua xe motor. Nó học cưỡi ngựa. Nó đi học vẽ. Nó học sơn. Xong rồi đi học đờn. Nó học mấy ngôn ngữ.”

An tròn mắt nhìn những tấm hình. Những đứa trẻ đang thử sức với mọi thứ có thể tưởng tượng được. “Anh cho tụi nó học hết trơn mấy cái này… làm chi vậy?”

“Để tìm coi cái nào là cái năng khiếu của nó,” Anh Tài trả lời thản nhiên.

Ông chỉ vào một tấm hình chụp một bức vẽ. “Em thấy không? Hàng con lớn của nó vẽ đó.”

An nhìn bức tranh. “Dạ… cũng có nét.” Cô thực sự không biết gì về hội họa.

Anh Tài cười lớn. “Tụi em không biết làm họa sĩ, bởi tụi em nhìn vô tụi em cũng không biết nó có khiếu hay không nữa. Mà anh nhìn vô thì anh biết nó có khiếu.”

“Tại sao vậy? Tại sao anh biết?”

“Tại vì anh là cái thằng có khiếu làm họa sĩ. Anh đã tập luyện hết 6 năm rồi, bởi anh làm một thằng họa sĩ giỏi. Thì anh nhìn vô cái đứa khác, anh biết nó có biết làm họa sĩ hay không, liền!”

Đây chính là Chướng Ngại Vật Đầu Tiên: Cái Bẫy Của Sự “Bình Thường”.

Phần 2: Chướng Ngại Vật Đầu Tiên – Khi Tài Năng “Tàng Hình” Trong Mắt Chủ Nhân

“Nó dễ lắm,” Anh Tài nói. “Nó dễ tới mức nào? Anh hỏi em nè, em cần bao lâu thời gian để biết rằng là anh… là người ‘biệt diệu’?”

An hơi đỏ mặt trước câu hỏi thẳng thắn. “Dạ… chắc… hai câu?”

“Hai câu,” Anh Tài gật gù. “Ok. Vậy em nghĩ một thằng Mỹ, hay một thằng Châu Phi, nó nghe anh nói tiếng Việt, nó cần bao lâu để biết anh là người ‘biệt diệu’?”

“Chắc là… rất khó,” An thừa nhận.

“Tại sao?”

“Tại… nó không phải người Việt?”

“Không,” Anh Tài ngắt lời. “Người Mỹ học tiếng Việt được không? Được. Người Châu Phi học được không? Được. Lý do luôn là tại vì nó không có biết tiếng Việt. Giống như em vậy đó, em không biết vẽ, nên em nhìn tranh con anh em không thấy cái khiếu của nó. Còn anh biết vẽ, anh nhìn vô là anh biết liền.”

Ông dựa người vào ghế, giọng trầm xuống. “Vấn đề lớn nhất của năng khiếu là đây: Lúc mà mình có cái năng khiếu đó, cái xác suất rất là cao là… mình không biết.”

“Sao kỳ vậy anh?”

“Tại vì mình thấy nó bình thường thôi! Em làm được nó quá dễ dàng. Em nghĩ ai cũng làm được như em. Cho tới khi,” ông giơ một ngón tay lên, “cho tới khi mà mình có một cái hệ để so sánh. Tức là em nhìn thấy một đứa khác, nó vật lộn, nó đổ mồ hôi, nó khóc lóc mà nó làm không được cái việc mà em làm trong 5 phút.”

Phần lớn chúng ta, An nhận ra, sống cả đời mà không có cái hệ so sánh đó. Chúng ta làm một việc gì đó rất giỏi, và chúng ta chỉ nghĩ đơn giản: “Chuyện này dễ ợt.” Chúng ta không nhận ra rằng nó chỉ dễ với mình.

“Bởi vì,” Anh Tài kết luận, “mình phải đi trải nghiệm. Như anh bắt con anh đi trải nghiệm đủ thứ. Lúc mình đang trải nghiệm đó, mình phải để ý coi: Mình làm cái này có dễ không? Và mình nhìn xung quanh coi, có thằng nào làm không được không? Và,” ông nhấn mạnh, “mình không có nói dốc với bản thân mình.”

“Nói dốc?”

“Ừ. Anh thấy phần lớn bà con người ta nhìn xung quanh, lúc nào cũng nghĩ mình khôn hơn, mình giỏi hơn. Nhưng cái chuyện mà họ thiệt tình giỏi hơn (là cái năng khiếu đó), thì họ lại nghĩ… là bình thường.”

An chợt nhớ đến cô bạn làm nhạc của mình. Cô ấy có thể nghe một giai điệu và phân tích hợp âm ngay lập tức, một việc mà An thấy như là ma thuật. Nhưng cô bạn đó lại luôn tự ti về khả năng của mình.

Cô ấy đã rơi vào cái bẫy “bình thường”.

“Nhưng mà anh ơi,” An thắc mắc, “nếu trải nghiệm tốn kém như vậy, còn cách nào… dễ hơn không?”

“Có,” Anh Tài gật đầu. “Cách dễ nhất. Dễ tới mức người ta không thèm để ý.”

Phần 3: Phương Pháp Dễ Nhất – Giải Mã “Gen” Dòng Họ

“Cách dễ nhất để tìm cái khiếu của mình là gì?” Anh Tài hỏi, rồi tự trả lời. “Là mình nhìn cha mẹ mình. Nhìn dòng họ mình.”

An chớp mắt. “Gen hả anh?”

“Đúng! Tại vì phần lớn, cái khiếu mình nó nằm trong gen, trong dòng họ mình, trong máu mình.”

Ông bắt đầu giải thích. “Cái gen mà mình thấy được á, thì nó dễ. Như cha của em cao 1m8, thì xác suất em cũng cao. Ba má em tóc đen, em tóc đen. Cái đó ai cũng thấy.”

“Còn cái mà người ta không thấy,” ông nói, “là cái vô hình. Cái tài năng á.”

“Ví dụ như ba của em làm bác sĩ mổ tim. Má của em làm nha sĩ nhổ răng. Em nghĩ cái xác suất mà em có trí óc cao không? Cao! Như cha em làm ông tướng, má em làm chủ tịch. Cái xác suất em lớn lên em làm người lãnh đạo cao không? Cao!”

Để minh họa, Anh Tài bắt đầu kể về chính dòng họ của mình, như một nhà phả hệ học đang giải mã một kho báu.

“Như trong dòng họ của anh đi, bên nội anh, họ Dương. Anh để ý mấy cái khiếu này. Một, là đàn ông mà có đủ ăn uống, lớn lên là cao 1m8 trở lên. Ba anh 1m8, anh 1m8, anh hai anh, em anh, em họ anh… đều vậy. Những người thiếu ăn thì anh không tính, vì họ không phát triển hết được.”

“Hai,” ông tiếp tục, “là cái khiếu cơ khí. Làm thợ máy, thợ tiện, thợ hàn. Tại sao anh biết? Tại anh có khiếu đó. Anh hai anh có. Ba anh có. Chú anh có. Em ruột anh có. 5-6 người đàn ông trong nhà, cùng dòng máu, mà đều có khiếu cơ khí. Cái đó không phải chuyện bình thường. Cái đó là gen, là ông trời ổng sanh ra nó có cái khiếu đó rồi.”

“Ba,” giọng Anh Tài trở nên say mê hơn, “là khiếu làm họa sĩ.”

“Không phải chỉ anh không. Anh là người phát triển cái tài năng đó. Mấy người kia họ không phát triển, nên họ cũng không biết. Nhưng anh biết họ có.”

“Như con của anh, anh nhìn nó vẽ là anh biết. Ông chú của anh, anh cũng thấy ổng vẽ rồi, ổng có. Rồi thằng em họ của anh,” ông cười, “nó có khiếu đó không? Anh có thấy nó vẽ không? Không. Rõ ràng là anh không thấy nó vẽ.”

“Vậy sao anh biết?” An tò mò.

“Em biết nó làm cái gì không? Nó làm đầu bếp. Rồi xong nó xắt đồ ăn đó. Trái dưa hấu, trái dưa leo, trái xoài… nó xắt ra thành con gà, con vịt, con heo. Nó chưng lên dĩa đồ ăn.”

Anh Tài đập nhẹ tay xuống bàn. “Thì anh thấy rõ ràng là cái thằng đó có khiếu làm họa sĩ không? Có! Giống nhau mà! Nó không khác gì hết. Anh ‘sơn’ bằng dầu. Nó ‘sơn’ bằng đồ ăn, bằng củ cải. Mình nhìn vô đó là mình thấy cái khiếu nó liền.”

An há hốc mồm. Đây là một góc nhìn cô chưa bao giờ nghĩ tới.

“Đó là bên họ Dương,” Anh Tài nói. “Còn bên họ Phạm, bên bà nội anh? Là cái khiếu ăn nói. Lanh lẹ. Anh thấy 4-5 người phụ nữ trong dòng họ anh, mấy em họ nữ, tụi nó ăn nói rất là giỏi. Anh về Rạch Giá, Cần Thơ, anh khám phá ra một chục đứa phụ nữ nữa… mà cái miệng mồm nó ăn nói hay kinh khủng. Con gái anh cũng vậy. Thì cái đó là gen bên ai? Bên bà nội.”

Ông tổng kết: “Anh nhìn dòng họ anh, anh thấy khiếu cơ khí, khiếu họa sĩ, khiếu ăn nói, khiếu học nhiều ngôn ngữ… Nhưng anh có thấy người nào trong dòng họ anh mà ca hát giỏi không? Không. Thì có gì? Không có năng khiếu đó.”

Bài học thật đơn giản: Hãy nhìn vào cây phả hệ của mình. Cha mẹ, cô chú, ông bà của bạn giỏi cái gì? Khả năng cao, bạn cũng có hạt giống đó.

Nhưng An chợt nhận ra một vấn đề. “Nhưng mà anh ơi… lỡ như mình có khiếu, mà mình không có cơ hội phát triển thì sao? Như em họ của anh, nếu ảnh không làm bếp, ảnh cũng không biết ảnh có khiếu họa sĩ…”

Anh Tài gật đầu, vẻ mặt ông trở nên nghiêm trọng. “Đúng. Đó chính là Chướng Ngại Vật Thứ Hai: Cái Lồng Của Môi Trường.”

Phần 4: Chướng Ngại Vật Thứ Hai – Bi Kịch Của “Vua Lì Đòn”

“Nhiều khi,” Anh Tài bắt đầu, giọng ông chùng xuống, “cái môi trường mình ở đó, nó cản trở cho mình tìm được cái năng khiếu của mình.”

Ông kể cho An nghe một câu chuyện, không phải về thành công, mà là về một bi kịch. Bi kịch của chính anh hai mình.

“Anh hai của anh đó,” ông nói, “ổng có khiếu ăn đòn.”

“Khiếu… ăn đòn?” An lặp lại, không thể tin nổi.

“Ừ. Ổng cứng đầu, ổng lì lắm. Em đánh đập ổng, ổng không khóc lóc, không đau đớn gì hết. Cứ mà ổng vô tù đó,” giọng Anh Tài lộ rõ vẻ buồn bã, “ổng bị người ta đâm, ổng có khóc lóc gì không? Ổng bị người ta đập, ổng có khóc lóc gì không? Ổng bị người ta cắt cổ, ổng có khóc lóc gì không? Không. Cái người mà mình đâm, mình chém họ như vậy mà họ không la hét… là chứng minh họ có năng khiếu gì? Năng khiếu chịu đòn. Ổng là ‘Vua Lì Đòn’.”

An rùng mình.

“Nhưng ổng còn một cái khiếu nữa,” Anh Tài tiếp tục. “Là chơi thể thao. Hồi đó giờ ở ngoài đời ổng có chơi thể thao không? Không. Phải lo đi làm không à. Mà ổng vô tù đó, ổng 19 tuổi, ổng gặp mấy thằng nó chơi thể thao gì đó, ổng vô ổng chơi là ổng làm gì? Ổng thắng hết.”

“Mấy đứa kia nó chơi thể thao từ nhỏ. Ổng không chơi ngày nào. Mà ổng vô ổng giỏi hơn tụi nó. Tại sao vậy?”

“Năng khiếu,” An thì thầm.

“Đúng. Tại vì ổng có năng khiếu đó. Mà ổng khám phá ra cái năng khiếu đó lúc nào? Lúc ổng ở trong tù. Lúc đó nó làm sao? Nó muộn rồi. Ổng phải ở trong tù hết ba mươi mấy năm. Thì làm sao ổng sử dụng cái năng khiếu đó được nữa?”

Câu chuyện như một nhát búa gõ vào tâm trí An. Môi trường quan trọng đến thế.

“Như thí dụ như ở Việt Nam mình đó,” Anh Tài phân tích, “em muốn đánh võ mà đánh hết mức đi, đánh võ đài chuyên nghiệp đi. Em muốn hết mình đó. Ở Việt Nam mình làm được không? Không. Rất là khó. Nó bị hạn chế nhiều cái. Mình ra thi đấu, mình đá trúng nó, nó ngưng lại, nó chặn mình lại. Nó không cho mình đánh thêm.”

“Bởi vì, nếu ông trời sanh ra em cứng đầu, em lì đòn, em đánh võ giỏi… mà em ở Việt Nam, em phát triển cái tài năng của em được không? Không được. Em phải qua bên Thái Lan, qua Mỹ, qua Úc. Mấy nước đó nó quý trọng đánh võ. Thì em mới tập luyện cái khả năng của em được.”

An hiểu ra. Nếu cô có năng khiếu bơi lội nhưng sinh ra ở sa mạc, tài năng đó sẽ mãi mãi bị chôn vùi. Nếu anh hai của Anh Tài sinh ra trong một môi trường khác, có thể ông đã là một vận động viên vĩ đại, thay vì một “Vua Lì Đòn” trong tù.

“Cho nên,” Anh Tài nói, “nhiều khi em phải bỏ cái bản thân của em vô trong nhiều cái môi trường khác nhau. Em ở dưới quê, ở một cái xã hội nhỏ, xác suất em kiếm được cái khiếu của em, nhất là khiếu vô hình, nó rất là khó.”

“Em hiểu rồi,” An nói. “Phải trải nghiệm, phải nhìn vào gen, phải thay đổi môi trường. Nhưng… cứ cho là em tìm được đi. Ví dụ em biết em có khiếu làm nhạc. Rồi sao nữa anh?”

Anh Tài nhếch mép. “Tốt. Em tìm được rồi. Nhưng em sẽ gặp Chướng Ngại Vật Cuối Cùng: Cái Tôi (Cái Toy).”

Phần 5: Chướng Ngại Vật Cuối Cùng – Khi “Cái Tôi” Giết Chết Sự “Hiệu Quả”

“Đây là cái mà nhiều người có tài năng… vẫn chết nghèo,” Anh Tài tuyên bố.

“Em có khiếu làm nhạc, ok. Em vô trong cái nghề làm nhạc cho khách hàng. Thì câu hỏi kế tiếp là: Khách hàng nào cần cái nhu cầu của em lớn nhất? Khách hàng nào đủ khả năng trả tiền cho em nhiều nhất?”

Anh Tài vẽ ra một kịch bản trớ trêu. “Thí dụ như em thích làm nhạc Rap. Mà khách hàng chịu trả em tiền để làm nhạc Rap thì… thấp. Còn cái số lượng khách hàng chịu trả tiền cho em để làm nhạc Cải Lương cho nó thì… cao.”

Ông nhìn An, cười đầy ẩn ý. “Mà em không thích làm nhạc Cải Lương. Dù em làm được, em cũng không thích làm. Lúc đó em phải dựa vào cái gì? Em ưu tiên cái nào? Em ưu tiên cái tôi của mình? Hay em ưu tiên cái khách hàng?”

“Phần lớn mấy người làm trong nghệ thuật, họ ưu tiên cái gì trước?”

“Cái tôi,” An trả lời.

“Chính xác! Bởi vì họ nghèo là nhiều. Họ thà ưu tiên cái tôi của họ. ‘Tao làm nhạc được mà tao không có làm Cải Lương cho mày. Tao thích nhạc Rap. Mày trả tiền tao cũng không làm.’ Thấy không?”

Để làm rõ vấn đề, Anh Tài kể ngay nỗi bực dọc của chính mình. “Như tụi em hỏi anh, tại sao nó khó cho anh Tài tìm được kiến trúc sư thiết kế cái nhà của anh vậy?”

“Một phần lớn á, là nó không đủ khả năng, nó không có khiếu. Anh bỏ qua,” ông xua tay.

“Nhưng cái phần còn lại, cái phần mà nó có tài năng đó, nó bị cái gì cản? Cái tôi!”

Ông nói, giọng bắt đầu bực bội một cách hài hước. “Anh muốn thiết kế cái nhà kiểu này. Mà nó có muốn làm theo ý anh không? Không! Nó muốn thiết kế cái nhà cho ai? Cho nó! Để cho nó ở! Mà ai là cái người trả tiền cho cái nhà đó? Ai là cái người ở trong cái nhà đó? Anh Tài!”

“Nó có khả năng, nó có trí óc, nó có sáng tạo. Mà nó không chịu thiết kế theo ý anh, nó muốn thiết kế theo ý của nó. Thì nó khó khăn là vậy đó!”

An bật cười, nhưng cô hiểu sâu sắc bài học này. Có tài năng là một chuyện. Có thể dùng tài năng đó để hiệu quả (kiếm tiền, phục vụ thị trường) lại là chuyện khác. Rất nhiều người thà chết đói với cái “tôi” nghệ sĩ của mình, còn hơn là giàu có bằng cách làm “nhạc Cải Lương”.

“Nhiều khi người ta nói làm giàu nó dễ thì ai cũng giàu rồi,” Anh Tài thở dài. “Mà cái đó không phải. Nhiều khi người ta có khiếu, có tài năng làm giàu được đó, mà cái tôi nó cản trở, nó không làm được.”

Phần 6: Kết Luận – Câu Chuyện Về Đôi Mắt Của Đại Bàng

An ngồi lặng im, xâu chuỗi lại tất cả. Ba chướng ngại vật lớn:

1. Cái Bẫy “Bình Thường”: Không nhận ra tài năng của mình vì nó quá dễ dàng với mình.
2. Cái Lồng “Môi Trường”: Bị mắc kẹt ở một nơi không cho phép tài năng của mình nảy mầm (như Anh Hai).
3. Bức Tường “Cái Tôi”: Tìm thấy tài năng nhưng từ chối sử dụng nó một cách hiệu quả vì cái “tôi” nghệ sĩ.

“Vậy, tóm lại là gì anh?” An hỏi, cô cần một kết luận rõ ràng cho những khán giả đang lạc lối của mình.

Anh Tài gật đầu. “Lời khuyên của anh:

Một, đầu tư tiền để trải nghiệm. Đừng đầu tư tiền để khoe khoang, để mặc mũi. Dùng tiền đó đi thử mọi lĩnh vực. Nếu nó không phải khiếu của mình, mình trải nghiệm cái khác.

Hai, nếu khiếu của em là vô hình (như lãnh đạo, chiến lược), em phải mượn kinh nghiệm của thằng khác. Tìm cái người chủ công ty nào mà họ làm ăn chân chính, họ thuê mấy trăm người nhân viên đó. Họ có kinh nghiệm nhìn người, họ sẽ thấy cái khiếu của em.

Ba, chấp nhận thay đổi môi trường.”

Ông ngừng lại, rồi kể một câu chuyện cuối cùng. “Anh nói một cái thằng phi công. Tên là Chuck Yeager. Hồi đó nó vô trong không quân, nó muốn bay máy bay. Có ai biết là nó có khiếu bay máy bay chiến đấu không? Không.”

“Làm sao nó biết được nó là một người phi công thí nghiệm hay nhất trong lịch sử của nước Mỹ?”

“Ông trời,” Anh Tài nói, “sanh nó ra có một cái khiếu mà nó không biết. Hồi xưa bay máy bay chiến đấu 50 năm trước, nó đâu có máy tính, radar xịn như bây giờ. Mình phải dựa vào cái gì? Con mắt!”

“Con mắt bình thường của mình ở Mỹ nó gọi là 20/20. Em biết con mắt của thằng Chuck nó bị gì không? Ông trời sanh nó ra, con mắt nó giống như con ó vậy đó. Nó nhìn xa được, xa hơn người thường rất nhiều. Mấy thằng phi công kia bay kế bên nó không thấy gì hết, mà nó thấy hết.”

“Nó đang làm trong cái lĩnh vực gì? Lĩnh vực mà con mắt nó rất quan trọng để thấy đối thủ. Khả năng nó điều khiển máy bay có thể giống mấy thằng kia. Nhưng nó có một cái gen trội hơn: con mắt đại bàng.”

“Nhờ cái đó,” Anh Tài kết luận, “mà nó bay giỏi hơn hết thảy, nó lên chức cao hơn hết thảy. Nó đã đặt mình vào đúng cái môi trường mà cái năng khiếu trời cho, dù là nhỏ nhất, lại là cái quyết định sự sống và cái chết.”

An hít vào một hơi thật sâu. Cô đã có câu trả lời. Cuộc săn lùng tài năng không phải là một chuyến đi lãng mạn để “tìm đam mê”. Đó là một cuộc điều tra khoa học. Điều tra gen của mình, thử nghiệm môi trường, so sánh hiệu quả, và cuối cùng, là học cách dẹp bỏ cái “tôi” để chiến thắng.

Cô cảm ơn Anh Tài và bước ra khỏi văn phòng. Cô biết chính xác mình sẽ phải làm video tiếp theo về chủ đề gì.

Áp Dụng Thông Tin Này Vào Bản Thân Như Thế Nào?

Câu chuyện của An và Anh Tài không chỉ để đọc cho vui. Nó là một bản đồ hành động. Nếu bạn đang cảm thấy lạc lối như những người đã bình luận trên video của An, đây là những bước cụ thể bạn có thể bắt đầu ngay lập tức:

1. Thực Hiện “Cuộc Kiểm Toán Dòng Họ” (Giải Mã Gen):

Lấy một cây bút và một tờ giấy. Vẽ ra cây phả hệ đơn giản của bạn: Ông bà nội, ông bà ngoại, cha mẹ, cô chú bác ruột.

• Bên cạnh mỗi người, hãy viết ra nghề nghiệp của họ VÀ bất kỳ “khiếu” vô hình nào bạn nhận thấy.
• Ví dụ: “Cha: Kỹ sư (giỏi cơ khí). Mẹ: Kế toán (cẩn thận, chi tiết). Chú Ba: Bán hàng (ăn nói lanh lẹ). Bà Nội: Nội trợ (nấu ăn cực ngon, có khiếu thẩm mỹ).”
• Hãy tìm những điểm chung. Bạn có thấy một mô-típ lặp lại (như khiếu cơ khí của họ Dương hay khiếu ăn nói của họ Phạm) không? Đây chính là mỏ vàng đầu tiên của bạn.

2. Lập “Ngân Sách Trải Nghiệm” (Chống Lại Cái Lồng Môi Trường):

Hãy nhìn vào thu nhập của bạn. Thay vì dùng tiền để “mặc mũi” (mua một cái áo khoe khoang), hãy trích ra một khoản “Quỹ Khám Phá Năng Khiếu”.

• Cam kết trong 6 tháng tới sẽ dùng quỹ này để thử ít nhất 3 thứ hoàn toàn mới mà bạn chưa từng làm.
• Ví dụ: Một khóa học bắn cung, một lớp học lập trình cơ bản, một buổi học thử làm gốm, hoặc tham gia một câu lạc bộ hùng biện.
• Hãy làm như cách Anh Tài đã làm cho con mình. Mục tiêu là để thu thập dữ liệu, không phải để thành thạo.

3. Tìm “Hệ So Sánh” (Phá Vỡ Bẫy “Bình Thường”):

Viết ra 5 việc bạn làm rất dễ dàng, thậm chí thấy nhàm chán, mà bạn bè hoặc đồng nghiệp lại thấy khó khăn.

• Ví dụ: “Tôi sắp xếp file Excel rất nhanh”, “Tôi có thể nói chuyện với người lạ dễ dàng”, “Tôi viết một email báo cáo chỉ mất 5 phút”.
• Hãy chủ động hỏi những người bạn tin tưởng: “Mày thấy tao làm cái gì giỏi nhất mà tao lại không nhận ra?” Bạn sẽ ngạc nhiên với câu trả lời.

4. Kiểm Tra “Cái Tôi” (Chướng Ngại Vật Cuối Cùng):

Nếu bạn đã biết năng khiếu của mình (ví dụ: bạn vẽ đẹp, bạn viết hay, bạn code giỏi), hãy tự hỏi:

• Bạn có đang từ chối những cơ hội “hiệu quả” (kiếm ra tiền) chỉ vì nó không “nghệ” hay không “oách” không? (Như người thích nhạc Rap nhưng từ chối làm nhạc Cải Lương).
• Bạn có đang cố chấp làm theo ý mình thay vì phục vụ nhu cầu của khách hàng không? (Như ông kiến trúc sư muốn thiết kế nhà cho mình, không phải cho Anh Tài).

LỜI KÊU GỌI KẾT THÚC

Cuộc đời này quá ngắn để sống một cuộc đời “không hiệu quả”.

Đừng như những bình luận mà An đã đọc. Đừng chấp nhận ở tuổi 28, 38 hay 58 mà vẫn phải than vãn: “Tôi không biết mình giỏi cái gì.” Bạn có tài năng, chắc chắn là như vậy. Nó đang ẩn giấu trong gen của bạn, hoặc đang chờ đợi bạn trong một môi trường mới.

Cuộc săn lùng năng khiếu không phải là một chuyến dã ngoại lãng mạn. Nó là một chiến dịch, một cuộc điều tra khoa học về chính bản thân mình.

Hãy ngừng làm việc chăm chỉ một cách mù quáng.

Hãy bắt đầu hành động ngay hôm nay. Hãy điều tra dòng họ của bạn. Hãy trích tiền để trải nghiệm. Hãy dẹp bỏ cái “tôi” đang cản đường bạn.

Hãy đi tìm “đôi mắt đại bàng” mà tạo hóa đã ban tặng, giống như Chuck Yeager, và đặt nó vào đúng bầu trời mà nó thuộc về.

Đừng chỉ tồn tại. Hãy sống một cách hiệu quả.

Làm sao để bắt đầu “cách tìm ra tài năng” của mình khi tôi thấy mông lung quá?

Có 2 cách chính trong bài:
Dễ nhất (Giải mã Gen): Nhìn lại dòng họ, ông bà, cha mẹ bạn xem họ có “khiếu” gì đặc biệt (như ăn nói, cơ khí, nghệ thuật…). Khả năng cao bạn đã có sẵn “hạt giống” đó.
Tốn kém hơn (Trải nghiệm): Bạn phải thử làm nhiều thứ mới. Nếu bạn làm cái gì đó “dễ ợt” trong khi người khác vật vã, thì đó chính là năng khiếu của bạn.

Tại sao tôi làm việc gì cũng thấy… bình thường, không biết mình có “năng khiếu” gì nổi trội?

Vì bạn đang dính “cái bẫy bình thường”! Khi một việc là năng khiếu của bạn, bạn làm nó quá dễ dàng và bạn tưởng ai cũng làm được như mình. Bạn cần một “hệ so sánh” (tức là nhìn người khác làm không được) để nhận ra là mình “biệt diệu” ở điểm nào.

Tôi đã biết “cách tìm ra tài năng” của mình rồi, nhưng sao tôi vẫn chưa kiếm được tiền từ nó?

Rất có thể bạn đang bị vướng “cái tôi” (cái toy) như trong bài viết. Ví dụ, bạn có khiếu làm nhạc nhưng chỉ thích làm nhạc Rap (cái tôi), trong khi thị trường lại trả tiền cao cho nhạc Cải Lương (cái hiệu quả). Hãy dẹp “cái tôi” xuống, tập trung phục vụ nhu cầu của khách hàng, lúc đó “hiệu quả” (và tiền) sẽ đến.

Bài viết tương tự

Não Trái Não Phải: Bạn Đang Lãng Phí “Vũ Khí” Mạnh Nhất Của Mình?

Nguồn

Cách tìm ra tài năng dựa vào gen