✅Làm sao để biết mình cách đưa ra quyết định của mình đúng?
✅Nếu mình sợ sai thì có nên quyết định không?
Khi Ước Mơ Lớn Hơn Khả Năng Hiện Tại
Có bao giờ bạn đứng trước một ước mơ quá lớn, nhưng lại nhận ra mình không đủ điều kiện để chạm tới nó? Tôi đã từng như vậy.
Hồi đó, tôi mê mẩn những con tàu chiến, những cỗ máy khổng lồ lướt trên mặt nước, những công nghệ quốc phòng tối tân. Tôi muốn vào Học viện Hải quân Mỹ – nơi đào tạo ra những sĩ quan ưu tú, những kỹ sư tài ba. Nhưng có một vấn đề: Tôi nghèo, không có quan hệ, và điểm học cũng chẳng đủ cao.
Để vào được trường đó, bạn cần:
- Điểm số xuất sắc.
- Hai lá thư giới thiệu từ thành viên Quốc hội.
Tôi chẳng có cái nào. Gia đình tôi không có ai trong chính trường, cũng chẳng quen biết ai đủ quyền lực để viết thư giới thiệu. Ước mơ của tôi vì thế mà vụt tắt ngay từ khi chưa kịp cháy.
Nhưng câu chuyện này không phải về sự thất bại. Mà là về cách chúng ta đối mặt với những lựa chọn, cân đo giữa lợi ích và hậu quả.
Cuộc đời không chỉ là ước mơ, mà là cách đưa ra quyết định trước những lựa chọn khó khăn – nơi mà giá trị và hậu quả luôn đi cùng nhau.
Khi Lựa Chọn Nhỏ, Hậu Quả Cũng Nhỏ
Lúc bạn nghèo, những quyết định bạn đưa ra thường ít rủi ro. Nếu sai, bạn chỉ mất một ít tiền, một ít thời gian, nhưng bài học thì vô giá.
Ví dụ:
- Nếu tôi vào Học viện Hải quân, nhà nước Mỹ đầu tư 4 tỷ đồng/năm cho tôi học. Ra trường, tôi có công việc ổn định, lương cao, địa vị xã hội.
- Nếu tôi thất bại, tôi chỉ mất 4 năm đời người, nhưng so với giá trị nhận được thì quá nhỏ.
Trong khi đó, nếu tôi không vào đại học, đi làm công nhân với 5 đô/giờ, một năm kiếm được 96 triệu đồng, thì sau 4 năm cũng chỉ tích lũy được khoảng 400 triệu.
So sánh:
- Vào Hải quân: Lợi ích khủng (4 tỷ/năm), rủi ro thấp (chỉ mất thời gian).
- Không vào: Lợi ích nhỏ (400 triệu/4 năm), rủi ro… vẫn là nghèo.
Rõ ràng, khi bạn không có gì, việc mạo hiểm để đổi lấy cơ hội lớn là đáng giá.
Cách đưa ra quyết định khi ấy tưởng như đơn giản, nhưng thực ra là bài kiểm tra quan trọng đầu tiên của cuộc đời: Dám chọn lối khó để mở ra cơ hội lớn.
Khi Lựa Chọn Lớn, Hậu Quả Cũng Lớn
Nhưng cuộc đời không chỉ toàn những quyết định đơn giản. Khi bạn có nhiều thứ hơn. Lúc đó, cách đưa ra quyết định trở nên khó khăn hơn gấp bội. Mỗi bước đi sai, cái giá phải trả không chỉ là tiền bạc, mà còn là thời gian, danh dự, và đôi khi cả hạnh phúc gia đình.
Ví dụ 1: Xây Nhà và Thằng Thầu Gian Lận
Tôi từng thuê một thầu xây nhà. Nó gian lận, làm ẩu, nhưng tôi vẫn để nó tiếp tục. Tại sao?
- Mục tiêu của tôi là xây xong ngôi nhà chất lượng, không phải đuổi thầu.
- Nếu đuổi nó giữa chừng, tôi phải tìm người khác, tốn thêm thời gian, tiền bạc.
Lần thứ nhất, thứ hai, tôi nhắm mắt cho qua. Nhưng đến lần thứ ba, nó thẳng thừng thừa nhận gian lận trước mặt cả đội giám sát. Lúc đó, tôi buộc phải cho nó nghỉ việc.
Cách đưa ra quyết định trong tình huống đó là sự cân não: giữa cái giá phải trả trước mắt và hậu quả lâu dài nếu tiếp tục nhân nhượng.
Bài học:
- Khi mục tiêu lớn, đôi khi phải chấp nhận một số tiêu cực nhỏ.
- Nhưng khi sự gian lận vượt quá giới hạn, phải dứt khoát.
Ví dụ 2: Đầu Tư Bitcoin – Chốt Lời Hay Ôm?
Khi Bitcoin tăng từ $10.000 lên $100.000, tôi khuyên mọi người chốt lời từng đợt 1-2%.
- Mặt tốt: Nếu thị trường sập, bạn đã an toàn.
- Mặt xấu: Nếu thị trường tiếp tục tăng, bạn bỏ lỡ lợi nhuận.
Không ai biết đỉnh nằm ở đâu. Nhưng điều tôi biết chắc: cách đưa ra quyết định khôn ngoan là không để lòng tham điều khiển.
Mỗi Cách Đưa Ra Quyết Định Đều Có Hai Mặt
Cuộc sống không phải lúc nào cũng rõ ràng trắng đen. Mỗi lựa chọn luôn có hai mặt. Một bên là lợi ích, một bên là cái giá. Cách đưa ra quyết định không nên dựa trên cảm xúc nhất thời, mà cần nhìn vào mục tiêu dài hạn.
Ví dụ: Chuyển Ra Nước Ngoài Làm Việc
- Mặt tốt: Học hỏi nhiều, lương cao, cơ hội phát triển.
- Mặt xấu: Xa gia đình, thời tiết khó chịu, đồ ăn không hợp khẩu vị.
Bạn phải tự hỏi: “Cái giá tôi phải trả có xứng đáng với lợi ích nhận được không?”
Nếu bạn độc thân, việc ra nước ngoài có thể là cơ hội vàng. Nhưng nếu bạn có gia đình, việc xa nhà có thể khiến bạn đánh đổi quá nhiều.
Cách đưa ra quyết định ở đây nằm ở việc hiểu rõ bản thân, biết mình muốn gì, và có dám trả giá để đạt được điều đó hay không
Cách Đưa Ra Quyết Định Không Hối Hận?
Có một nguyên tắc giúp tôi rất nhiều trong đời:
“Đừng chọn cái dễ chịu bây giờ. Hãy chọn cái bạn sẽ tự hào về nó sau 5 năm nữa.”
Một số mẹo bạn có thể áp dụng để cải thiện cách đưa ra quyết định của mình:
- Viết xuống ưu – nhược điểm của từng phương án.
- Tưởng tượng tương lai 5 năm sau nếu chọn phương án A hoặc B.
- Tách biệt cảm xúc ra khỏi lựa chọn. Chờ 24h nếu bạn đang giận dữ hay quá hưng phấn.
- Hỏi ý kiến người có kinh nghiệm. Không phải để họ quyết định thay bạn, mà để bạn có thêm góc nhìn.
- Chấp nhận rằng bạn sẽ không bao giờ chắc chắn 100%. Nhưng sự can đảm vẫn nằm ở việc ra quyết định trong sự không chắc chắn đó.
Mỗi Lựa Chọn Đều Là Một Cột Mốc
Cuộc đời là chuỗi những ngã rẽ. Có khi bạn rẽ đúng, có khi bạn phải quay lại. Nhưng quan trọng nhất, cách đưa ra quyết định của bạn sẽ hình thành nên chính con người bạn.
- Khi bạn chưa có gì, hãy dám chọn lớn. Vì thất bại cũng chỉ là bước đệm cho tương lai.
- Khi bạn có nhiều thứ, hãy chọn cẩn thận. Vì hậu quả của sai lầm lúc đó là rất đắt.
- Khi đứng trước lựa chọn khó, hãy lùi lại và hỏi: “Quyết định này có đưa mình gần hơn với mục tiêu không?”
Cuối cùng, mình muốn để lại cho bạn một câu hỏi:
“Nếu hôm nay bạn phải đưa ra một quyết định ảnh hưởng đến cả 10 năm tới, bạn sẽ chọn theo cảm xúc hay theo mục tiêu?”
Hãy nhớ rằng: Cách đưa ra quyết định tốt không phải là luôn đúng, mà là luôn có lý do rõ ràng, có chuẩn mực, và có trách nhiệm.
Dưới đây là bảng tổng hợp tập trung vào các phương pháp hiệu quả trong cách đưa ra quyết định, được rút ra từ bài viết một cách cô đọng, dễ áp dụng:
✅ Bảng tổng hợp phương pháp: Cách đưa ra quyết định hiệu quả
| Phương pháp | Mô tả ngắn gọn & Ứng dụng thực tế |
|---|---|
| 1. Phân tích chi phí – lợi ích (Cost–Benefit Analysis) | So sánh cái bạn sẽ nhận được và cái bạn phải trả giá để đạt được điều đó. Áp dụng khi phân vân giữa đi học hay đi làm, đầu tư tài chính hay giữ tiền mặt. |
| 2. Chấp nhận rủi ro có tính toán khi không có gì để mất | Khi bạn đang ở vạch xuất phát, hãy ưu tiên lựa chọn có tiềm năng cao, vì rủi ro thực tế rất thấp. Ví dụ: đi du học, khởi nghiệp, thử nghề mới. |
| 3. Ưu tiên mục tiêu dài hạn thay vì cảm xúc nhất thời | Viết mục tiêu cụ thể ra giấy, và đánh giá mỗi lựa chọn xem có đưa bạn tiến gần hơn tới mục tiêu hay không. |
| 4. Quy tắc “chốt lời từng phần” (phương pháp 1/3) | Không all-in, không all-out. Bán một phần khi lời, giữ phần còn lại để nếu thị trường tiếp tục tăng, bạn không tiếc. Giúp ra quyết định đầu tư không bị cảm xúc chi phối. |
| 5. Ngưỡng chịu đựng giới hạn (Tolerance Threshold) | Khi chấp nhận tiêu cực nhỏ để đạt mục tiêu lớn, bạn phải xác định giới hạn cuối cùng – nếu vượt quá, phải dừng. Dùng trong quản lý nhân sự, hợp tác làm ăn. |
| 6. Đặt câu hỏi “Cái giá phải trả có xứng đáng với lợi ích không?” | Câu hỏi then chốt để cân nhắc được–mất, áp dụng khi ra quyết định lớn như: đi nước ngoài, thay đổi công việc, kết hôn. |
| 7. Đánh giá rủi ro theo hệ số hậu quả (Risk vs. Impact) | Không chỉ xem xác suất thất bại, mà còn phải tính hậu quả nếu thất bại xảy ra. Càng có nhiều tài sản/trách nhiệm, càng cần đánh giá kỹ hơn. |
| 8. Tách cảm xúc khỏi quá trình ra quyết định (Emotional Detachment) | Tránh quyết định trong lúc giận dữ, lo lắng hay hưng phấn. Hãy để qua 24 giờ, hoặc tham khảo thêm ý kiến khách quan. |
| 9. Tư duy “Không có lựa chọn hoàn hảo – chỉ có lựa chọn phù hợp” | Học cách chấp nhận sự không hoàn hảo. Tập trung vào cái phù hợp nhất với bối cảnh, mục tiêu và giá trị cá nhân hiện tại. |
| 10. Hành động nhỏ – quyết định nhỏ để luyện phản xạ | Bắt đầu với những quyết định nhỏ mỗi ngày để xây “cơ bắp quyết định”: chọn món ăn, chọn giờ ngủ, chọn bài học. Tích tiểu thành đại. |
📌 Mẹo sử dụng bảng cách đưa ra quyết định:
- Nếu bạn đang đứng trước một quyết định lớn, hãy in bảng này ra, chọn 3–4 phương pháp phù hợp nhất để thử áp dụng.
- Nếu bạn thường ra quyết định bốc đồng, hãy luyện 3 phương pháp kiểm soát cảm xúc.
- Nếu bạn muốn tăng tốc sự nghiệp, hãy tập trung vào phương pháp 1, 2 và 6.
Làm sao để biết mình cách đưa ra quyết định của mình đúng?
Đôi khi mình không thể chắc 100% đâu là đúng. Nhưng một cách đưa ra quyết định tốt là hãy nghĩ xem lựa chọn đó có giúp bạn tiến gần hơn tới mục tiêu dài hạn không. Nếu có – đó là quyết định phù hợp.
Nếu mình sợ sai thì có nên quyết định không?
Có chứ! Sợ sai là bình thường, ai cũng từng vậy. Nhưng cách đưa ra quyết định khôn ngoan là bắt đầu từ những việc nhỏ, rủi ro thấp – để luyện phản xạ và tăng tự tin dần dần.
Có nên hỏi người khác trước khi quyết định không?
Rất nên! Nhưng nhớ chọn người đã có trải nghiệm trong lĩnh vực đó. Quan trọng là bạn phải quyết định cuối cùng dựa trên mục tiêu của chính mình, chứ không phải sống theo mong đợi của người khác.
Làm thế nào để không bị cảm xúc chi phối khi đưa ra quyết định?
Hãy tạm dừng, không quyết định trong lúc đang quá buồn, quá giận hay quá vui. Bạn có thể viết ra giấy, so sánh từng phương án, hoặc xin lời khuyên từ người có kinh nghiệm để đảm bảo cách đưa ra quyết định sáng suốt hơn.
Bài viết tương tự
Các quyết định dựa vào thông tin
Nguồn
Cách anh tính rủi ro và phần thưởng khi quyết định lớn- Cách đưa ra quyết định
Comments (No)