✅Phân biệt giữa “ngại khó” và “không phù hợp” như thế nào?
✅Nhưng để bắt đầu, bước đi đầu để vượt qua khó khăn là gì ạ?
Nam là một chàng trai thông minh, mắt sáng và luôn tràn đầy những ý tưởng lớn. Ở tuổi hai mươi tư, cậu đã thử qua không dưới năm “đam mê” khác nhau. Cậu từng ôm mộng trở thành một guitarist lãng tử, rồi một nhiếp ảnh gia với những góc nhìn độc đáo, một lập trình viên tạo ra ứng dụng triệu đô, và gần đây nhất là một nhà đầu tư chứng khoán với tham vọng tự do tài chính trước tuổi ba mươi. Nhưng mỗi con đường, Nam đều đi chưa quá nửa đã vội vàng rẽ sang lối khác, kèm theo một kết luận quen thuộc: “Có lẽ, mình không hợp với nó.”
Câu chuyện về giấc mơ dang dở mới nhất của Nam bắt đầu vào một buổi chiều mưa Sài Gòn. Cậu ngồi trong quán cà phê quen thuộc, màn hình laptop hiển thị một biểu đồ chứng khoán đỏ rực như một gáo nước lạnh dội thẳng vào tâm huyết non nớt của cậu. Thực ra, nói là gáo nước lạnh vẫn còn nhẹ. Cảm giác lúc đó giống như bị dội cả một xô nước muối bỏ đá, buốt đến tận xương. Toàn bộ số tiền tiết kiệm nhỏ nhoi sau mấy tháng đi làm đã “bay màu” chỉ trong một phiên giao dịch.
“Thôi xong,” Nam lẩm bẩm, gập mạnh chiếc laptop lại. “Rõ ràng là mình không có tố chất với mấy con số này. Mình là người bay bổng, sáng tạo, sao lại đi đâm đầu vào cái thứ khô khan này chứ.”
Cậu thở dài, ngả người ra ghế, mắt nhìn vu vơ ra ngoài cửa sổ. Cậu lại bắt đầu chìm vào một giấc mộng khác, một giấc mộng về một con đường thành công nào đó dễ dàng hơn, phù hợp với “tạng người” của cậu hơn. Nam không hề biết rằng, chính cái giấc mộng ngọt ngào về “sự phù hợp” đó mới là thứ xiềng xích vô hình, níu chân cậu lại và đảm bảo rằng cậu sẽ mãi mãi không thành công được. Vấn đề này không chỉ bó hẹp trong sự nghiệp, nó bao trùm mọi lĩnh vực, từ việc học một môn thể thao, chơi một bản nhạc, cho đến cả những mục tiêu về sức khỏe. Có một cơn mộng du phổ biến mà nếu không tỉnh mộng, không thoát ra khỏi nó, thì mọi nỗ lực đều sẽ đổ sông đổ bể.
( Vượt qua khó khăn, Tư duy thành công, Không có cảm hứng, đọc sách )
Câu Hỏi Khai Sáng và Những Huyền Thoại “Đặt Mông Lên Ghế”
Ngồi đối diện Nam, ở một chiếc bàn nhỏ nép vào góc tường, là chú Hai, một người đàn ông trung niên mà Nam quen mặt ở quán. Chú Hai là một nhà văn đã nghỉ hưu, ngày ngày vẫn ra quán cà phê này để đọc sách và viết lách cho vui. Thấy vẻ mặt chán nản của Nam, chú Hai mỉm cười hiền hậu, bưng ly trà của mình bước tới.
“Lại gặp sóng gió hả chàng trai?” Chú Hai hỏi, giọng ấm áp.
Nam ngước lên, gượng cười. “Chắc là cháu không hợp với đầu tư chú ạ. Chắc phải tìm cái khác thôi.”
Chú Hai không bình luận về chuyện chứng khoán. Chú đặt ly trà xuống, ngồi vào ghế đối diện và hỏi một câu không hề liên quan: “Chú hỏi Nam câu này nhé, thử nghĩ cho vui thôi. Theo con, làm như thế nào để trở thành một nhà văn thành công?”
Nam ngớ người. Cậu chẳng biết gì về viết lách cả. Nhưng trước ánh mắt khuyến khích của chú Hai, cậu cũng thử suy nghĩ. “Chắc là… phải có năng khiếu bẩm sinh ạ? Phải có nhiều ý tưởng độc đáo, có cảm hứng dạt dào, và một tâm hồn nhạy cảm để quan sát cuộc sống?”
Chú Hai gật gù, vẻ mặt không tỏ rõ đúng sai. “Một câu trả lời rất phổ biến,” chú nói. “Nhưng để chú kể con nghe các huyền thoại trả lời câu này như thế nào nhé.”
Chú Hai hắng giọng, bắt đầu kể. “Nhà văn Mary Heaton Vorse từng nói một câu rất ‘sốc’. Bà bảo: ‘Nghệ thuật viết là nghệ thuật đặt mông lên ghế’. Con thấy sao? Không có chữ nào về cảm hứng hay năng khiếu ở đây cả. Nó chỉ đơn giản là ngồi xuống và viết. Làm đi rồi tính!”
Nam nhíu mày, có chút hoang mang. Câu trả lời này quá thực tế, quá… trần trụi.
Chú Hai cười, tiếp tục: “Chưa hết đâu. Nhà văn Ray Bradbury thì khuyên thế này: ‘Hãy viết thật nhiều truyện ngắn. Nếu mỗi tuần viết một truyện, tôi thách bạn viết dở cả 52 truyện’. Con thấy không? Một năm có 52 tuần, ông thách con viết dở cả 52 truyện đấy. Ý là gì? Cứ làm đi, làm liên tục, làm đều đặn, rồi tự khắc sẽ tiến bộ. Có làm thì sẽ có giỏi. Thách con dở hoài luôn nếu con thực sự kiên trì.”
Đến đây, Nam bắt đầu cảm thấy có một điều gì đó quen quen, một sự thật mà cậu cố tình lảng tránh đang dần hiện ra.
“Và đây là trùm cuối,” chú Hai nói, mắt ánh lên vẻ tinh anh. “Stephen King, ông vua truyện kinh dị, một huyền thoại cả về nghề lẫn về kinh doanh. Trong cuốn ‘On Writing’ kinh điển, ông ấy nói rất đơn giản: ‘Nếu bạn muốn trở thành một nhà văn, trên hết bạn phải làm được hai việc: Đọc thật nhiều và viết thật nhiều’. Lạ không? Toàn những huyền thoại mà lại khuyên những điều quá đỗi bình thường. Họ không khuyên chúng ta đi tìm cảm hứng ở một nơi xa xôi, không bảo chúng ta phải chờ đợi năng khiếu trỗi dậy. Họ chỉ nói một điều duy nhất: làm, làm và làm. Do it, do it, do it.”
Chú Hai dừng lại, nhấp một ngụm trà. “Và Haruki Murakami, một ông cố tổ khác của làng văn, còn nói một câu mà chú rất thích: ‘Viết tiểu thuyết, về cơ bản là một dạng lao động chân tay’. Con thấy đó Nam, chân lý của thành công nó đơn giản đến phũ phàng. Nó là lao động, là sự chăm chỉ, là việc vượt qua vô số khoảnh khắc không hề có cảm hứng, thậm chí là chán nản, để duy trì cái việc mình đang làm.”
( Vượt qua khó khăn, Tư duy thành công, Không có cảm hứng, đọc sách )
Tỉnh Mộng Đi Nam: Ngại Khó Hay Không Phù Hợp?
Chú Hai nhìn thẳng vào mắt Nam. “Và bây giờ, chúng ta sẽ đi đến cái giấc mộng đã kéo con lại. Cái giấc mộng mà nếu con không tỉnh giùm cái, thì mãi mãi không thành công được.”
Chú đập nhẹ tay xuống bàn, một tiếng “cốp” khô khốc vang lên khiến Nam giật mình. “Giấc mộng đó là con, và rất nhiều người khác, kết luận rằng mình ‘không thích’ hay ‘không phù hợp’ với một điều gì đó, chỉ vì đơn giản là mình ngại khó.”
Hai chữ “ngại khó” như một tiếng sét đánh ngang tai Nam. Cậu sững người.
Chú Hai nói tiếp, giọng đầy tâm huyết: “Khi việc chơi guitar bắt đầu đòi hỏi con phải luyện tập những hợp âm khó, đau cả ngón tay, con bỏ. Khi nhiếp ảnh đòi hỏi con phải học về kỹ thuật ánh sáng, về hậu kỳ phức tạp, con nản. Khi lập trình bắt đầu xuất hiện những lỗi (bug) khó nhằn, ngồi cả ngày không sửa được, con cho rằng mình không có tư duy logic. Và bây giờ, khi thị trường chứng khoán ‘dạy’ cho con một bài học đắt giá, con lại kết luận mình không hợp với những con số. Con phải phân biệt được, Nam ạ. Thứ đang cản con lại là ‘sự không phù hợp’ hay là ‘sự ngại khó’?”
Nam cúi gằm mặt. Cậu không trả lời được, vì câu trả lời đã quá rõ ràng. Cậu đã đầu hàng trước khó khăn, nhưng lại tự lừa dối bản thân bằng một cái mác mỹ miều là “không phù hợp”.
“Con người chúng ta thông minh lắm,” chú Hai cười buồn. “Khi ngại khó, bộ não sẽ nghĩ ra đủ mọi lý do để biện minh, mà lý do nào nghe cũng hợp tình hợp lý. Chú kể con nghe chuyện cười này.”
“Có anh chàng Tèo học Lịch sử rất dở. Thầy giáo gọi lên hỏi: ‘Sao em học dở thế, mấy kiến thức này đâu có khó lắm đâu?’. Con biết Tèo trả lời sao không? Tèo vênh mặt đáp: ‘Dạ thưa thầy, tại em thấy mình không hợp với Lịch sử ạ. Em là người thuộc về tương lai, nên mấy cái chuyện quá khứ em không có hứng thú!'”
Nam bật cười, nhưng nụ cười méo xệch. Cậu thấy hình ảnh của mình trong đó.
“Hay như chuyện cậu sinh viên lập trình,” chú Hai kể tiếp. “Bạn nó hỏi: ‘Sao tao thấy mày không làm bài tập gì hết vậy?’. Cậu ta trả lời: ‘Tao đã thử code 15-20 phút rồi mà nó cứ báo lỗi hoài. Tao đã kết luận rồi, tao sinh ra để truyền cảm hứng, để nói về những ước mơ cao xa, chứ số phận của tao không phải là để ngồi đây sửa từng cái lỗi vặt vãnh này!'”
Câu chuyện cười mà sao nó cay đắng. Nó chính là Nam. Cậu luôn mơ về thành quả cuối cùng – chơi được một bản nhạc hay, có một bức ảnh đẹp, tạo ra một ứng dụng hoàn hảo – nhưng lại không chấp nhận quá trình “lao động chân tay” đầy lỗi, đầy khó khăn, đầy nhàm chán để đi đến đó.
“Bất cứ ai, khi chưa đi hết một chặng đường, mà kết luận mình không thích, không hợp, thì kết luận đó đều không đáng tin cậy,” chú Hai nói chắc nịch. “Bởi vì anh đã đi hết đâu mà biết? Anh mới viết được vài bài văn đã vội nản, sao có thể so sánh với người đã viết 52 bài trong một năm? Hãy kết luận rằng ‘môn này khó với mình’ thì đúng hơn, chứ đừng vội kết luận ‘môn này không hợp với mình’. Bởi vì cái cốt lõi là ‘cái khó’, chứ không phải là ‘cái môn’. Nếu con cứ giữ tâm thế gặp khó là bỏ, thì con đổi bao nhiêu ngành, thử bao nhiêu đam mê cũng sẽ thất bại thôi. Vì con chạy trốn cái khó, mà cái khó thì ở đâu cũng có.”
( Vượt qua khó khăn, Tư duy thành công, Không có cảm hứng, đọc sách )
Ôm Lấy Cái Khó và Bài Học Từ Việc Đọc Sách
“Ngay cả chuyện đọc sách cũng vậy,” chú Hai chuyển chủ đề. “Nhiều người nói với chú là họ thích đọc sách, nhưng đọc được hai trang là buồn ngủ. Thế là họ kết luận ‘não mình bị dị ứng con chữ’, hay là ‘mình thuộc tuýp người học qua nghe nhìn chứ không phải qua đọc’.”
“Nghe thì có vẻ khoa học, đúng không? Nhưng thực tế, họ chỉ thích xem những video giải trí, nghe những audiobook đơn giản, những thứ không đòi hỏi họ phải suy nghĩ nhiều. Bây giờ, con thử đưa cho họ một video bài giảng học thuật, yêu cầu họ phải dừng lại ghi chép, con nghĩ họ có xem hết không? Hay đưa họ nghe một cuốn sách giáo trình dưới dạng audiobook, con nghĩ họ có tiếp thu nổi không? Chắc chắn là không. Lúc đó họ sẽ lại kết luận: ‘À, hóa ra mình cũng không hợp xem video hay nghe audio học thuật’.”
“Vậy vấn đề là gì? Vấn đề không phải là đọc, xem hay nghe. Vấn đề là họ ngại khó trước những nội dung đòi hỏi sự tập trung và tư duy. Chỉ cần con dám thừa nhận ‘tôi ngại khó’, đó đã là bước đầu tiên để tỉnh mộng rồi. Còn nếu con cứ đi tìm đủ lý do lý trấu để biện minh cho sự lười biếng của mình, thì con sẽ còn chìm trong cơn mộng mị đó dài dài.”
Nam ngẩng đầu lên, ánh mắt đã khác xưa. Cơn bão trong lòng cậu dường như đã tan. Những lời của chú Hai không phải là một gáo nước lạnh, mà là một luồng ánh sáng rọi thẳng vào góc khuất tăm tối nhất trong tư duy của cậu, nơi cậu luôn cất giấu sự yếu đuối và lười biếng của mình dưới cái mác “tìm kiếm sự phù hợp”.
“Vậy… cháu phải làm gì bây giờ hả chú?” Nam hỏi, giọng có chút run rẩy nhưng đầy quyết tâm.
Chú Hai mỉm cười, nụ cười hài lòng. “Hãy quen với những khó khăn đi, chàng trai. Ôm lấy nó. Xem nó là một phần tất yếu của cuộc sống. Mình tồn tại là để giải quyết những thứ khó nhằn đó, chứ không phải để chạy trốn chúng. Con đường thành công không phải là một con đường trải hoa hồng, mà là con đường mà ở đó con học được cách đi trên sỏi đá mà chân không còn đau nữa.”
“Quay lại với cái màn hình đỏ rực của con đi,” chú Hai chỉ vào chiếc laptop. “Đừng vội kết luận con không hợp. Hãy kết luận rằng con chưa đủ kiến thức. Thay vì bỏ cuộc, hãy ngồi xuống, đặt mông lên ghế, và học. Học về quản lý rủi ro, học về phân tích kỹ thuật, đọc thật nhiều sách, phân tích thật nhiều biểu đồ. Làm liên tục đi, chú thách con sau một năm nữa mà kiến thức của con vẫn dở như bây giờ đấy.”
( Vượt qua khó khăn, Tư duy thành công, Không có cảm hứng, đọc sách )
Hành Trình Mới và Sự Thành Công Không Đến Từ Giấc Mộng
Buổi chiều hôm đó, Nam không về nhà ngay. Cậu mở lại chiếc laptop. Màn hình vẫn đỏ, nhưng trong mắt Nam, nó không còn là dấu hiệu của sự thất bại, mà là một bài học, một thử thách. Cậu bắt đầu tìm kiếm những khóa học về đầu tư cho người mới bắt đầu. Cậu ghi ra những sai lầm của mình. Cậu đọc, cậu học, cậu ghi chép. Đêm đó, lần đầu tiên sau rất nhiều lần bỏ cuộc, Nam không đi tìm một giấc mộng mới. Cậu chọn ở lại với thực tại khó khăn và quyết tâm chinh phục nó.
Những tháng ngày sau đó không hề dễ dàng. Có những lúc Nam vẫn thua lỗ. Có những lúc cậu đọc tài liệu mà đầu óc quay cuồng. Có những đêm cậu gần như mất ngủ vì một quyết định sai lầm. Cảm hứng ư? Nó gần như không tồn tại. Động lực ư? Nó trồi sụt thất thường. Nhưng có một thứ không thay đổi: mỗi ngày, Nam đều đặt mông lên ghế và học, và thực hành. Cậu làm nó như một người thợ mộc ngày ngày đẽo gọt khúc gỗ của mình, như một nhà văn ngày ngày viết đủ số chữ đã đề ra. Nó là lao động, là kỷ luật.
Hai năm sau, Nam không trở thành một nhà đầu tư triệu phú. Nhưng cậu đã có một danh mục đầu tư tăng trưởng ổn định. Quan trọng hơn, cậu đã xây dựng được một hệ thống kiến thức và kỷ luật vững chắc. Cậu không còn sợ hãi trước những con số, không còn hoảng loạn khi thị trường biến động. Cậu đã thành công trong việc chinh phục một lĩnh vực mà cậu từng cho là “không phù hợp”.
Một ngày nọ, cũng tại quán cà phê cũ, Nam thấy một cô bé sinh viên đang ngồi ôm đầu trước một cuốn giáo trình logic học dày cộp. Cô bé than thở với bạn: “Chắc tao bỏ môn này quá mày ơi. Tao thấy nó không hợp với cái tính cảm tính của tao gì cả.”
Nam mỉm cười. Cậu nhớ lại hình ảnh của mình năm xưa, nhớ lại câu chuyện cười của chú Hai. Cậu bước tới, nhẹ nhàng hỏi: “Chào em, có cần anh giúp gì không? Ngày xưa anh cũng từng nghĩ mình không hợp với logic, cho đến khi anh nhận ra, vấn đề không phải là ‘không hợp’, mà là mình chưa chịu ‘ngồi xuống’ đủ lâu với nó mà thôi.”
Cậu đã hoàn toàn tỉnh mộng. Giấc mộng về một con đường thành công dễ dàng, không chông gai đã tan biến. Thay vào đó, cậu tìm thấy niềm vui và sự trưởng thành trong chính hành trình đối mặt và vượt qua khó khăn. Bởi vì cậu đã hiểu ra một chân lý đơn giản nhưng vĩ đại: nghệ thuật thành công trong bất kỳ lĩnh vực nào, suy cho cùng, cũng chỉ là nghệ thuật đặt mông lên ghế và kiên trì làm việc, hết ngày này qua ngày khác.
Chắc chắn rồi. Dưới đây là bảng tổng hợp công thức cốt lõi của bài viết, được thiết kế để giúp người đọc “scan nhanh” và nắm bắt toàn bộ thông điệp chính chỉ trong vài phút.
( Vượt qua khó khăn, Tư duy thành công, Không có cảm hứng, đọc sách )
Bảng Tóm Tắt Nhanh: Công Thức “Tỉnh Mộng” Để Thành Công
| Vấn Đề / “Giấc Mộng” Sai Lầm | Giải Pháp / Sự Thật Phũ Phàng |
| Nhầm lẫn tai hại: Bạn tin rằng mình bỏ cuộc vì “không phù hợp” hoặc “không có năng khiếu”. | Sự thật cốt lõi: Thứ thật sự cản bước bạn là “NGẠI KHÓ”. Đây là bước đầu tiên để tỉnh mộng. |
| Tìm kiếm cảm hứng: Bạn chờ đợi cảm hứng dạt dào mới bắt đầu làm việc hoặc duy trì nó. | Công thức thành công: Nghệ thuật thành công là nghệ thuật “đặt mông lên ghế” và làm việc, bất kể có cảm hứng hay không. |
| Mơ về thành quả: Bạn chỉ tập trung vào kết quả huy hoàng (chơi guitar hay, code app xịn) mà sợ hãi quá trình. | Thực tế của quá trình: Thành công là “lao động chân tay”. Nó đòi hỏi sự chăm chỉ, kỷ luật và lặp đi lặp lại một cách nhàm chán. |
| Bỏ cuộc quá sớm: Bạn vội vàng kết luận “tôi không thích nó” ngay khi đối mặt với những thử thách đầu tiên. | Lời khuyên từ huyền thoại: “Hãy viết 52 truyện trong 52 tuần, tôi thách bạn viết dở cả 52 truyện”. Hãy kiên trì đủ lâu để sự tiến bộ xuất hiện. |
| Chạy trốn khó khăn: Bạn liên tục “nhảy việc”, đổi “đam mê” để tìm một con đường dễ dàng hơn. | Tư duy đúng đắn: Ôm lấy khó khăn và xem nó là một phần tất yếu của mọi hành trình. Không có con đường nào trải đầy hoa hồng. |
| Kết quả cuối cùng: Lãng phí thời gian, không bao giờ thành thạo bất cứ điều gì và mãi mãi không thành công. | Kết quả cuối cùng: Xây dựng được năng lực thực sự, đạt được thành công bền vững và sự tự tin từ việc chinh phục thử thách. |
( Vượt qua khó khăn, Tư duy thành công, Không có cảm hứng, đọc sách )
Phải làm gì khi không còn cảm hứng làm việc?
Cảm hứng là một yếu tố không đáng tin cậy để duy trì công việc dài hạn. Khi cảm hứng biến mất, hãy dựa vào kỷ luật.
Chấp nhận: Việc mất cảm hứng là bình thường, không phải là dấu hiệu bạn cần bỏ cuộc.
Hành động: Thay vì chờ cảm hứng, hãy bắt đầu với một nhiệm vụ nhỏ nhất có thể. Hành động tạo ra động lực, không phải ngược lại.
Tạo thói quen: Thiết lập một khung giờ làm việc cố định mỗi ngày, biến nó thành thói quen thay vì phụ thuộc vào cảm xúc.
Phân biệt giữa “ngại khó” và “không phù hợp” như thế nào?
Đây là sự khác biệt cơ bản:
Bạn đang “Ngại khó” nếu: Bạn chán nản khi gặp trở ngại, lười biيا khi phải lặp lại công việc nhàm chán, và có xu hướng tìm lý do để biện minh cho việc dừng lại. Vấn đề nằm ở quá trình, không phải ở kết quả.
Công việc “Không phù hợp” nếu: Bạn đã nỗ lực rất nhiều, thậm chí đã có kết quả tốt, nhưng vẫn cảm thấy trống rỗng, bất hạnh và công việc đi ngược lại với giá trị sống cốt lõi của bạn.
Nhưng để bắt đầu, bước đi đầu để vượt qua khó khăn là gì ạ?
Bước đầu tiên không cần gì to tát cả. Bạn hãy làm theo cách này:
Chọn MỘT việc mà bạn đang định từ bỏ nhất. Sau đó, đặt ra một mục tiêu NHỎ ĐẾN NỖI KHÔNG THỂ THẤT BẠI cho ngày hôm nay. Ví dụ:
Nếu định bỏ học guitar: Chỉ cần cầm đàn lên và bấm đúng 1 hợp âm khó trong 5 phút.
Nếu định bỏ viết lách: Chỉ cần viết đúng 3 câu văn hoàn chỉnh.
Hoàn thành mục tiêu siêu nhỏ đó. Đây chính là cách đơn giản nhất để bạn bắt đầu hành trình vượt qua khó khăn và xây dựng lại sự tự tin cho mình. Chúc bạn thành công!
Bài viết tượng tự
Vượt Qua Nỗi Sợ Nói Tiếng Anh: Bí Mật Không Trường Lớp Nào Dạy
Vượt qua khó khăn : bạn có sự không phù hợp che mờ không?
( Vượt qua khó khăn, Tư duy thành công, Không có cảm hứng, đọc sách )
Comments (No)